Hemoglobin vücudumuzdaki alyuvarlar içerisinde bulunan proteinlere verilen addır. Kısaca HGB denilen proteinlerin yapısında demir ve dört çeşit de protein bulunur. Yapısında bulunan demir iyonu vücudumuza oksijen girmesini ve karbondioksit olarak dışarı çıkmasını sağlar. Demir iyonları aracılığı ile oksijen akciğere ve vücudumuzdaki doku ve organlara ulaşım sağlar. Vücudumuzda oluşan karbondioksit ise demir iyonlar sayesinde akciğere taşınarak buradan solunum yoluyla dışarı atılır.
İçindekiler
Her nefes alışımızda bu işlem gerçekleşir. Bu sebeple alyuvarlar ve içerisinde yer alan HGB proteinleri sağlıklı bir yaşam için vazgeçilmez olan yapılardır.
Yapısında demir iyonu olduğu için vücudumuzdaki demir oranı alyuvarların doğru çalışabilmesi için yeterli oranda olmalıdır. Oksijenin yeterli oranda taşınabilmesi hemoglobin proteinlerinin bireyin hayatını devam ettirebileceği şekilde yeterli olmalıdır. Doktora başvuran hasta eğer kansızlık şüphesine sahipse HGB değerleri kontrol edilir.
Hasta ameliyat olacaksa öncelikle kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobinlerin oranı ve oksijen taşıma becerisi kontrol edilir. Ameliyat bittikten sonra hastanın ne kadar kan kaybettiği ve kaybın yaşamsal fonksiyonlarını etkileyip etkilemeyeceği hemoglobinlerin oranının ölçülmesi ile anlaşılır.
Test sonrası eğer hastada HGB oranı risk taşıyacak şekilde düşmüşse müdahale edilir. Çünkü HGB düşüşü kişinin vücuduna yeteri kadar oksijen alamama riski ve buna bağlı ciddi rahatsızlıkların habercisi olabilir. Çok düşük bir oran varsa hastaya dışarıdan kan verilerek oran dengelenmeye çalışılır. Kişinin vücudunda demir eksikliği varsa bu durum da testlerden sonra ortaya çıkar.
Hemoglobin Nedir?
Vücudumuzda sağlıklı bir şekilde oksijen ve karbondioksit döngüsünün oluşması için alyuvarlara ihtiyacımız vardır. Alyuvarların içerisinde de hemoglobin denilen proteinler bulunur. İçlerinde aynı zamanda demir iyonu vardır ve bu sayede tüm vücuda oksijen iletimini sağlarlar.
Sağlıklı bir hayat için gerekli olan HGB oranı bazı durumlar sebebiyle olması gerekenden daha düşük ya da yüksek olabilir. Bu durum bazı hastalıklara yol açarak kişiyi etkiler. Kişide hangi şekilde ve hangi oranda sapma görülüyorsa buna göre tedaviye gidilir.
Yaş ile cinsiyet, vücudun yapısı, hormonlar ve kalıtımsal özellikler bir kişide bulunması gereken HGB miktarını değiştirebilir. Hemoglobin oranı kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir. Uzman doktor kişinin hikâyesini dinleyerek test sonucunda ortaya çıkan değerleri buna göre ele alır.
Değişkenlik göstermesine rağmen standart olarak kabul edilen HGB değerleri şöyledir:
- Yeni doğmuş bebeklerde 13.5 ile 24 gr/dl
- 0 ile 3 yaş arasında bebeklerde 11 ile 13 gr/dl
- 3 ile 11 yaş arası çocuklarda 12 ile 14 gr/dl
- Erkek bireyler 13.5 ile 17.5 gr/dl
- Kadın bireyler 12.5 ile 15.5 gr/dl
Belirtilen gruplara göre test sonucu yukarıdaki değerlerden daha az çıkarsa kişide kansızlık olduğu kabul edilir. Sebepleri araştırıldıktan sonra tedavi yöntemleri belirlenir. HGB oranı düşük çıkabileceği gibi yüksek de çıkabilir. Bu durum için başka tedavi yöntemleri düşünülür.
Hemoglobin Yüksekliği
Vücudumuz çeşitli sebepler dolayısıyla kan hücrelerini olması gerekenden daha yüksek miktarda üretebilir. Hemoglobin yüksekliğine bazı başka hastalıklar sebep olmuş olabilir ya da vücudumuz kendisi fazla üretir.
HGB testi öncelikle cerrahi operasyonlar için öncesinde ve sonrasında kan ölçümü için hastaya uygulanır. Bunun haricinde hasta bazı belirtiler gösteriyorsa bağımsız olarak test de yapılabilir. Kişinin normalden solgun görünmesi, kalp çarpıntısı olması ve kendisini yorgun hissetmesi belirtilerdendir.
Hastada belirtilerin şiddeti hafif olabilir. Bu durumda rutin kontrol muayenelerinde kan testi yapıldığı için tesadüfen teşhis edilebilir. Sağlıklı bir insanın da rutin olarak kontrol ettirmesi bu sebeple faydalıdır. Birtakım kan rahatsızlığı geçirmiş kişiler de rutin olarak takip edilir. Hemoglobin düşüklüğü durumu çoğunlukla kansızlık dolayısı ile ortaya çıkar.
Bazı insanlarda genetik olarak aileden geçen anemi türleri de vardır. Bir kaza sonucu ani şekilde yaşanan kan kayıpları HGB oranının düşmesine neden olabilir. Kadınlar için regl döneminde normalden daha fazla kanama oluyorsa HGB düşüklüğü gözlenebilir.
Hemoglobinler içlerinde demir iyonu taşıdığı için eğer vücutta demir eksikliği varsa oran düşük çıkabilir. Dışarıdan yeteri kadar demir almayan insanlarda sık rastlanır. B12 vitamini eksik olduğunda HGB düşüklüğü meydana gelebilir. Burada önemli olan kişinin sağlıklı bir beslenme alışkanlığı olmasıdır. Kronik kansızlık da HGB düşüklüğüne yol açan nedenlerden biridir.
Hemoglobin Düşüklüğü
Hemoglobin miktarının düşüklüğü kişinin yapısal bozukluklarına da bağlı olabilir. Bir sebepten ötürü kemik iliğinde yeteri kadar kan hücresi üretilmediğinde HGB oranı da düşük çıkar. Hatalı üretim de düşüklüğe neden olan nedenlerden biridir. Bazen hemoglobinlerin vücut tarafından kan hücrelerinden uzaklaştırılması durumu da yaşanabilir.
Çeşitli hastalıklar sebebiyle insan vücudundaki kan hücreleri hasar görebilir ve azalabilir. Bu durum hemoglobinlerin de azalmasına neden olur. Genetik olarak geçen anemi sebebiyle proteinler hatalı üretilebilir. Bu türe akdeniz anemisi denir. Başka bir hastalık sebebiyle kullanılan ilaçlar kan hücrelerinin ve hemoglobinlerin azalmasına sebep olabilir. Kemik iliğinde olan üretimi baskılayıcı ilaçlar örnek gösterilebilir.
Yeni doğmuş bebekler eğer anne sütünü yeterince içemezlerse hemoglobin eksikliği görülür. Anne sütünde demir oranı yüksektir ve bebekler yeterince içemezse demir eksikliği oluşur.
Yetişkin bireylerde hafif düşüklük gösteren HGB oranı olduğunda genelde belirtiler çok kendini göstermez. Eğer düşüş yüksek miktarda olursa birtakım semptomlar ortaya çıkar. Aşırı derecede yorgunluk ile halsizlik sık görülen belirtilerdir. Hastanın cildi normalde olduğundan daha soluk görülür.
Kişi kendisini hem yorgun hem de aynı zamanda huzursuz hisseder. Kalp çarpıntısı görülür ve kişi bu durumun farkında olur. Normal zamanlardan daha iştahsız hisseder ve yeme düzeni bozulabilir. Saç bölgesinde cansızlık görülür ve normalden daha çok ve hızlı saç dökülmesi yaşanır. Bebekler için katılma şeklinde ağlamalar görülür.
Hemoglobin Normal Değeri
Dünya çapında normal kabul edilen hemoglobin değerleri kişiden kişiye yaşa ve cinsiyete göre değişim gösterebilir. Belirtiler şiddetli olmadığı sürece rutin muayenelerde ortaya çıkar. Belirtiler şiddetli olduğunda tedavisi mümkün olan bir hastalıktır.
Öncelikle HGB düşüklüğü eğer başka bir hastalıktan kaynaklanıyorsa bu tespit edilir ve o hastalığın tedavisine yoğunlaşılır. Bu durum da ancak uzman bir doktorun muayene etmesiyle ortaya çıkar. Hastanın hikâyesi dinlenir ve hastalığın sebebine göre tedavi yolu belirlenir.
Hastalık anemi dolayısıyla meydana gelmişse ne tür bir anemi olduğu anlaşılır. Genetik mi yoksa bir hastalık sebebiyle mi olduğu araştırılır. Yapısal bir bozukluk ya da genetik bir aktarım ise ilaçla tedavi uygulanır.
Hemoglobin düşüklüğü çok fazlaysa ve vücudun oksijen alımını tehdit ediyorsa dışarıdan kan verme işlemi uygulanabilir. Vücut değeri normale dönene kadar kan vermeye devam edilir.
Tedavi sonrası kişi kendi yaşam stilinde değişiklik yaparak sağlığını korumaya devam edebilir. Yeşil yapraklı sebzeler, muz ve avokado gibi meyveler, tahıllar bol demir bulundurduğundan bu besinlerin tüketimi faydalıdır.
Doktor lazım görürse kişi dışarıdan b12 vitamini takviyesi de yapabilir. Yürüyüş ve egzersiz ile vücudumuzun oksijen ihtiyacı artacağından kemik ilimlerinde daha çok kan hücresi üretilmeye başlar. Düzenli ve sağlıklı beslenme ile vücut dengemizi koruyabiliriz. Belirti oluşmaya başlarda uzman bir doktora görünmek şarttır.
Vaskülit, Trombosit, Tiroid hastalıkları ve tiroid nodülleri, Tansiyon, Mide Bulantısı