Gıda zehirlenmesi farklı türde zehirli maddeleri ya da farklı zararlı canlı varlıkları içeren ya da kapsayan besinlerin kişiler tarafından yenilmesi sonrası oluşan bir sağlık sorunu olarak açıklanmaktadır.
İçindekiler
Bu hastalıkta yenilen besin ya da gıda maddeleri içinde yer alan toksin madde ya da mikroorganizma yapıları sindirim sağlandıktan sonra kişilere farklı olumsuz komplikasyonların ortaya çıkmasına da neden olmaktadır.
Genel olarak zehirlenme olarak açıklanan bu hastalık ise kişileri farklı oranlarda etkileyebilen ve hayati risk de oluşturabilen bir sağlık sorunu da olabilmektedir. Yine oluşan zehirlenmelerin bazı çeşitlerinde vakalarda oluşan etkiler doğal yollardan ve kendiliğinden geçebilmektedir. Farklı vakalarda ise özellikle zehirleyen unsurlara bağlı olarak etkileri çok daha yıkıcı ve zararlı da olabilmektedir.
Genel Tanıtım
Gıda zehirlenmesi rahatsızlığının ortaya çıkmasına neden olan farklı etken ve durumlarda bulunmaktadır. Genel olarak ise özellikle bulaşma etkisi olan zararlı canlı organizmalar ve bunlara bağlı oluşan zehirli yani toksin durumları önemli sebepler arasında gösterilmektedir. Kişilerin yedikleri ya da içtikleri gıda maddeleri içlerinde yer alan zararlı unsurları sindirmeleri sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlık olarak da açıklanabilen zehirlenmelerin etkileri de farklı olabilmektedir.
Yine bu türlü zehirlenme vakalarına sebep olabilecek etken unsurlardan bir tanesi ise bazı virüsler olarak açıklanmaktadır. Virüslere ve onların etkilerine göre de kişiler bu zehirlenme reaksiyonları içine girebilmekte ve farklı komplikasyonlar ile birlikte sağlık sorunları da ortaya çıkabilmektedir.
Gıda zehirlenmesi özellikle gıdalara bu toksin maddeler hazırlanmaları ya da üretilmeleri kısımlarında da bulaşabilmekte ya da oralarda üreyebilmektedirler. Ayrıca satın alınan gıda ürünlerinin başta yanlış pişirilmesi ve hazırlanması ya da saklanması gibi durumlarda bu gıdaların toksin üretmelerine uygun ortamı hazırlayabilmektedir.
Temel olarak zehirlenme yaşanılan durumlarda ise belirtiler bir ya da iki saat gibi süreler içinde de sıklıkla ortaya çıkabilmektedir. Yine zehirlenmenin türü ve şiddeti de etkilerin ortaya çıkma zamanını ve beraberinde oluşacak sorunları belirleyen ana unsurlar arasında kabul edilmektedir. Oluşan zehirlenme ve ortaya çıkan semptomlar ise bir tedavi gerekip gerekmeyeceği konusunda dikkat edilen noktalar arasında yer almaktadır.
Nedenleri
Gıda zehirlenmesi oluşabilmesi için meydana çıkan toksin ve zararlı organizmaların besinler üzerinde oluşması için farklı sebepler ve nedenler bulunabilmektedir. Bu kapsam da özellikle besin unsurlarının yetiştirilmeleri, toplanmaları, üretilmeleri, işlenme süreçleri, depolama ve taşınmaları gibi unsurların her birinde kontaminasyon durumunun meydana gelmesi gerçekleşmiş olabilmektedir.
Oluşan zehirlenme vakalarının asıl sebeplerinden bir tanesi olarak ise tıp dilinde çapraz kontaminasyon yani karşılıklı bulaşma durumu olarak açıklanmaktadır. Özellikle bu karşılıklı bulaşma durumu ise genel anlamda çiğ olarak tüketilen salata ya da meze gibi gıda ürünleri üzerinde çok daha fazla ortaya çıkabilmektedir. Yine çiğ yenen bu yiyeceklerde bulunan zarlı unsurlar ise pişirilmedikleri için canlılıklarını ve zarar verme potansiyellerini de korumaktadırlar.
Gıda zehirlenmesi oluşması için farklı ve çok sayıda unsur aktif olarak rol oynamakta ve zehirlenmeye sebep de verebilmektedir. Yine oluşan bulaşma ve buna bağlı olarak gerçekleşen zehirlenme olayları da farklı çeşitlerde ortaya çıkabilmektedir. Yine et ve et ürünlerine bağlı olarak gelişebilen zehirlenmeler, konserve ürünlere dayalı olarak ortaya çıkan zehirlenmeler gibi farklı birçok gıda ya da besin ürününe bağlı olarak da bu sağlık sorunu ortaya çıkabilmektedir.
Yine oluşan zehirlenme türüne bağlı olarak da etki ve semptomlarda farklılıklar gösterebilmekte ve sonuçları ise yine değişik olabilmektedir. Yine bu toksinlerin kişilerde zehirlenme yapıp yapmayacakları durumları da özellikle türlerine, bireylerin yaş ve genel sağlık durumları gibi göstergelerine göre de değişiklik gösterebilmektedir.
Belirtiler
Gıda zehirlenmesi vakalarında ortaya çıkan belirtiler kişilerden kişilere göre genel anlamda farklılıklar da gösterebilmektedir. Yine zehirlenmeye nende olan unsur ya da unsurların türleri ve zehirlenme şekli de belirtileri etkileyen diğer noktalar olarak gösterilmektedir. Fakat genel anlamda ise zehirlenme vakalarında görülen bazı ortak semptom ve belirtilerde bulunmaktadır.
Bu kapsam içinde ise bu genel belirtiler ise şu şekilde sayılabilirler;
- Yüksek ateş oluşması
- Karında ağrı durumları
- Karın bölgesinde yaşanan kramplar
- Mide bulantısı
- Kusmak
- Özellikle kanlı olabilen diyare yani ishal
Hastalık belirtileri ise yine çeşitli nedenlere bağlı olarak kısa süreler içinde ya da uzun süreler sonra da ortaya çıkıp, etkilerini gösterebilmektedir.
Nasıl Önlenir
Gıda zehirlenmesi ve yaşanabilecek zehirlenme olayları ise yapılacak bazı davranışlar ve alınacak tedbirler ile önlenebilmektedir.
Özellikle ev ya da yaşanılan ortamlarda bu tür sorunların engellenmesi için ise kişisel hijyene dikkat etmek, ve özellikle besin hazırlama unsurlarının da uygun olarak temizlemek önerilen yöntemler arasında yer almaktadır.
Yine özellikle çiğ olarak tüketilecek olan besin maddelerinin de yenmek için hazır hele getirilmiş gıdalarla temasının kesilmesi son derece önemli bir konu olarak kabul görmektedir. Yine gıdaların türlerine ve özelliklerine göre uygun pişirme derece ve sürelerinde pişirilmeleri ve buna dikkat edilmesi de önemli bir tedbir unsur olarak ön plana çıkmakta ve işlevsel sonuçlar verebilmektedir.
Tanı Yöntemler
Gıda zehirlenmesi besin ve gıda maddeleri ile oluşan ve meydana gelen bir sağlık sorunu olduğu için tanısının koyulması aşamasında en önemli noktalardan biri hastanın yediği gıdaların öğrenilmesi olmaktadır.
Geçmiş gıda hikayesi de denilen bu bilgiler temel olarak zehirlenme vakalarında en önemli done ve referans noktalarından bir tanesi olarak kabul edilmektedir.
Bu unsur dışında ise uzman hekim kişiyi ayrıntılı ve farklı noktaları baz alarak muayene etmektedir. Yine özellikle ortaya çıkan belirti ve sağlık sorunlarına bağlı olarak da zehirlenme nedeninin tam olarak ortaya konulması için sıklıkla kan, idrar ve dışkı kaynaklı testler de yapılabilmektedir. Ayrıca yine kişilerde virüs ve parazit gibi oluşumlarının olup olmadığı da yapılan test ve tetkiklerle ortaya konulmaya çalışılmaktadır.
Tedavi Yöntemleri
Gıda zehirlenmesi tedavisi de farklı birçok benzer durumda olduğu gibi oluşan sorunun nedenlerine ve meydana gelme şiddetine bağlı olarak değişebilen uygulamalar bütünü olarak açıklanmaktadır.
Bu nokta basit ve etkileri az olan zehirlenme durumlarında ise hastalar bir iki gün içinde doğal yollar ile iyileşme gösterebilmektedirler. Fakat daha zorlu olan ve tehlike oluşturan vakalarda ise uzman doktorlar tarafından uygulanacak tedaviler gerekli olmaktadır.
Bu bağlamda tedavi içinde önem verilen noktalardan bir tanesi ise diyare durumuna bağlı olarak oluşabilen su kayıplarının telefi edilmesi konusu da olabilmektedir. Yine bakteri ya da mikrop kaynaklı olarak gelişen zehirlenme sorunlarında ise hekimler hastaları ilaç tedavisi ile de sağlıklarına kavuşturma yolunu seçebilmektedirler.
Evde Bakımı
Gıda zehirlenmesi ve buna bağlı olarak gelişebilen sorunlar çoğunlukla birkaç günlük zaman dilimleri içinde iyileşme gösterebilmektedir. Bu aşamada ise özellikle ev de yapılacak farklı unsurlar ile oluşan sıkıntıların etkileri çok daha alt boyutlara da indirilebilmektedir.
Özellikle su kaybına yani Dehidrasyon sorunu yanşana durumlarda da kişiler farklı uygulamalar ile oluşan sorunları kontrol altına almaya çalışabilmektedirler. Temel olarak bünyeyi çok fazla yoran bir durum olan bu sorunda kişilerin uygun ölçülerde dinlenmelerinin sağlanması son derece önemli bir konu olarak kabul görmektedir. Yine doktorun kontrolünde ve önerdiği bazı besin ve gıda maddeleri de destek amaçlı olarak alınabilmektedir.
Grip Aşısı