Serebral palsi; diğer adı ile beyin felci çoğunlukla doğumdan önce meydana gelen ve insan vücudundaki kasların hareketlerini ve vücudun duruşunu etkileyen bir grup fiziksel bozukluk durumuna verilen bir rahatsızlıktır. Serebral palsi erken dönemde meydana gelen beyin hasarı sonucu oluşur. Bu hasarın derecesi ve etkileri hasarın meydana geldiği bölgeye göre değişkenlik gösterir. Bu hastalıkta en belirgin belirtiler hareket bozuklukları ve kaslarda meydana gelen aşırı kasılma hareketleridir.
İçindekiler
Serebral palsi, kısaca tanımlayacak olursak kişinin erken dönemde oluşan beyin hasarı nedeni ile kas aktivitesi ve vücut duruşlarında meydana gelen rahatsızlıktır diyebiliriz. Bu rahatsızlıkta belirti ve bulgular çok küçük yaşlara ve okul öncesi dönemde açığa çıkmaya başlar. Çocukta oluşan normal olmayan refleksler, vücudun kaslarındaki gevşekliği, gövde, kol ve bacaklarda oluşan sertlikler, duruş ve yürüme bozuklukları çocuklarda açıkça görülen en baş belirtiler arasındadır.
Serebral palsi yani beyin felci, temel olarak kasların tonusun yani gerilimini, kasların hareketlerini daha da önemlisi kişinin motor becerilerini oldukça etkileyen bir problem olarak karşımıza çıkar. Bu durumda en büyük sorun vücudun normal işleyişinde birbirine bağlantılı ve amaçlı bir şekilde hareket edebilme mekanizmasını engellemesidir. Serebral palsi diğer yandan çocuğun solunum, mesane ve bağırsak kontrolü, yeme ve konuşma gibi yapılan motor becerilerini diğer kas ile yapılabilen vücut fonksiyonlarının hepsini etkileyebilir.
Serebral palsili çocuklarda kaslarla ve hareketlerle ilgili sorunların dışında yutkunma ve göz kasları ile ilgili problemler de görülmektedir. Bu kişiler göz kaslarını vücutla koordineli bir şekilde çalıştıramadıkları için nesneler üzerlerinde odaklanma sorunları vardır. Bunların dışında çocukta epileptik rahatsızlıklar, iletişim ve beslenme bozuklukları da yaşanabilir.
Serebral Palsi Nedenleri
Serebral palsi, genellikle çocuk doğmadan önce beyin gelişiminde ortaya çıkan hasarlar sonucunda kaslarda meydana bozukluklardır. Bu hastalık araştırıldığında hasarın tam nedeni bilinmemekle birlikte, çocuğun beyin gelişimi ile ilgili sorunlara neden olabilecek faktörlerde bulunmaktadır.
Bu faktörler;
- Annede meydana gelen enfeksiyonların gelişmekte cenini etkilemesi.
- Bazı kalıtsal gen mutasyonlarının anormal gelişmeye yol açması.
- Anne karnında oluşan bazı bebek enfeksiyonları beyinde iltihaplanmalar yol açar
- Bir kaza veya düşmeden kaynaklanan kafa travması.
- Gelişmekte olan beyinde kan akışının bozulması.
- Rahimde veya yeni doğan döneminde oluşan beyin kanaması.
- Zor doğum nedeniyle beyne giden oksijen yetersizliği
Serebral palsi birçok farklı türde beyin hasarı neden olabilir ve bazen birden fazla nedenden kaynaklanabilir. Meydana gelen vakaların %15 ila 20’si doğumdan kısa bir süre önce ya da doğum sırasında ortaya çıkan sorunlardan kaynaklanmaktadır. Bu sorunlar doğum sırasında oksijen eksikliği, zor geçen doğum sürecinde oluşabilen beyin travmaları ve enfeksiyonlardır.
Hamilelik sırasında geçirilen kızamıkçık, toksoplazma, zika virüsü veya grip enfeksiyonları bazen serebral palsi olmasına neden olabilir. Bundan başak cinsel yolla bulaşan bakteriyel bir hastalık frengide bebekte bu rahatsızlığa sebep olabilir. Bakteriyel menenjit enfeksiyonu da beyni ve omuriliği çevreleyen zarlarda iltihaplanmaya neden olduğu için serabral palsi olma riskini artıran etmeler arasındadır. Bebeğin premature olarak dünyaya gelmesi de bu riski artırır. Eğer bebek 2,5 kilonun altında ise bu hastalığın görülme olasılığı artacaktır.
Serebral palsi doğum sonrasında bebeğin kafa bölgesine alacağı travmalar, beyninin oksijensiz kalmasına neden olan durumlar olabilir. Bunlarda olmasında etkendir.
Serebral Palsi Belirtileri
Serebral palsi belirtileri, beyindeki hasarın konumuna ve durumuna göre değişiklik gösterebilir.
Serebral palside açığa çıkan hareket ve koordinasyon problemlerini sırası ile belirtecek olursak;
- Aşırı salya akıtma veya yutma problemleri.
- Kişinin ayak parmakları üzerinde yürüme, çömelerek yürüme, çapraz şekilde yürüme ve geniş adımlarla yürüme gibi yürüyüş zorlukları yaşaması
- Vücutta denge ve kasların koordinasyonun eksik olması, uyum sağlayamaması
- İnce motor becerilerinde çekilen zorluklar.
- Emme veya yeme sırasında bebeğin güçlük yaşaması
- Hareket sırasında vücudun tek tarafını tercih etmesi. Sürekli tek bir elini ya da ayağını kullanması
- Havale nöbetleri.
- Kas toncusunda değişiklikler.
- Motor becerileri kazanmada gecikme yaşaması. Örneğin Kolları yukarı itme, oturma gibi hareketleri geç yapması
- Vaktinden daha geç konuşması ve konuşma güçlüğü.
- Çocuğun normal refleksleri olmasına rağmen kaslarda sertlik olması
- Çok sert kaslar ve spastisite adı verilen abartılı refleks hareketleri
- Titremeler
Serebral palsi ile ilişkili beyin anormallikleri yaşandığı için çeşitli nörolojik sorunların olmasına da yol açabilir.
Serebral Palsi Tanı Yöntemleri
Serebral palsi semptomları hafif oranda başlayarak zamanla artarak daha belirgin halde kendini gösterebilir. Bundan dolayı tanının konması doğumdan sonra bir kaç ay sürebilir. Bununla birlikte doktor çocukta serebral palsi olduğundan şüphe duyduğunda, çocukta görülen semptomları değerlendirerek büyümesi ve gelişmesini gözden geçirecek ve fizik muayenesini yapacaktır.
Uzman doktor çocuğu beyin ve sinir sistemi rahatsızlıkları olan çocukların tedavisi için eğitilmiş bir uzmana yani bir pediatrik nöroloğa yönlendirir. Uzman ise tanı koymak için gerekli testleri uygulamaya koyacaktır.
Bu testlerin en başında beyin taramalarının yapılması gerekir. Beyin görüntüleme sayesinde beyindeki hasar veya anormal gelişim alanları tespit edilebilir. Manyetik Rezonans Görüntüleme taraması ile çocuğun beyninin ayrıntılı 3B veya enine kesit görüntüleri elde edilir. Kısa adı MRG olan bu görüntülemede radyo dalgaları ve manyetik alanlar kullanılır.
Eğer çocuk havale geçiriyor ise epilepsi olabileceği ihtimaline karşı EEG çekilmelidir. EEG sayesinde çocuğun beyin dalgaları kontrol edilir.
Bu tetkikler dışında beyin taramalarının yanı sıra yapılacak laboratuar tahlillerinde kullanılacak kan veya idrar örnekleri sayesinde çocukta genetik veya metabolik problemlerin olup olmadığı konusunda da saptama yapılabilir.
Serebral Palsi Tedavi Yöntemleri
Serebral palsi tanısı konulan olan çocuklar ve yetişkinle ile birlikte olacak olan bir tıbbi bakım ekibi ile uzun süreli bir tıbbi bakıma ihtiyaç duyulacaktır. Çocuğun tıbbi bakımını sağlayacak ekibin içerisinde çocuğun tıbbi durumuna göre öncelikle bir çocuk doktoru veya psikiyatrisi ile muhtemelen bir çocuk nörologu olacaktır. Bunların dışında çocuğun hareketleri için fiziksel ve ruhsal tedavi uzmanları da tıbbi ekip içerisinde yer alabilir.
Serebral palsinin tedavi sürecinde hedeflenen olay hastanın semptomlarının en aza indirilmesi hayat kalitesinin yükseltilmesi amaçlanır. Çocuğun kas gerginliğini azaltabilen ilaçlar, işlevsel yetenekleri geliştirmek için yapılacak alıştırmalar ve ağrıyı tedavi etmek onun yaşam kalitesini yükseltir.
Kasları gevşetmek için ağızdan alınan kas gevşetici ilaçlar sıklıkla kullanılır. Ancak bu amaçla kullanılan ilaçların bağımlılık riski taşıdığı için uzun süreli kullanılmak çok doğru değildir. İlaçların yan etkileri uyuşukluk, tansiyon değişiklikleri ve karaciğer hasarı yapabilir.
Serebral palsi tedavisinde ilaçla yapılan tedavilerin dışında yapılan çeşitli terapiler iyileşme sürecinde önemli bir rol oynar. Özellikle fizik tedavi sürecinde yapılan kas eğitimi ve egzersizleri sayesinde çocuğun kas gücü, esnekliği, dengesi, motor gelişimi ve hareketliliği artarak çocuğun hareket yeteneği kazanması sağlanır. Bu şekilde çocuğun ebeveynleri de çocuğun evde nasıl yıkanması gerektiği ve beslenmesi gibi günlük ihtiyaçlarını sağlayabileceklerini de öğrenmiş olacaklardır. Mesleki terapistler bu tür çocukların evde, okulda ve toplumdaki günlük aktivitelerde bağımsızlık kazanmalarına yardımcı olmak için çalışırlar.
Omurga Stres Kırığı, Omurga Sağlığı, Omurga Kırıkları, Minimal invaziv tramva cerrahisi, Menisküs