Menopoz her bireyin hayatında bulunan bebeklik, ergenlik ve cinsel olgunluk dönemi gibi oldukça normal olan bir dönem olmaktadır. Ortaya çıkmasındaki sebep ise yumurtalıklarda bulunan folikül miktarının azalmasından ve bu azalmaya bağlı olacak östrojen üretiminin azalması ile ortaya çıkmaktadır. İlerleyen süreçlerde yumurtalıkların küçülmesi ve vücudun östrojen üretimini azaltması ile birlikte menopoza girme süresi daha hızlı olmaktadır.
İçindekiler
Menepozun DSÖ tanımına göre yumurtalık üretiminin kesin bir şekilde fonksiyonunu kaybetmesi olarak tanımlanmaktadır. Bu da kişilerin adet döngüsünün tamamı ile kesilmesine neden olmaktadır. Menepoza giren kişilerin yaş ortalaması ise dünya genelinde 45 ila 55 yaş arasında değişkenlik göstermektedir. Ülkemizde ise bu yaş 46 ila 48 arasında değişmektedir.
Menopozlar DSÖ’nün sınıflandırmasına göre 3 farklı şekilde belirlenen dönemlere ayrılması mümkün olmaktadır. Bu dönemler ise şunlardır;
- Premenopoz: Bu dönem genellikle bireylerde ilk belirtilerin görülmüş olduğu zamanı ifade etmektedir. Adette düzensizleşme ortaya çıkmaktadır. Bu sürecin ne kadar devam edip etmeyeceği ise kişiden kişiye göre değişkenlik göstermektedir.
- Menepoz: Adet kanamalarının son defa görüldüğü döneme verilen addır.
- Postmenepoz: Menopoza girildikten sonraki yaşlılık dönemini ifade eder. Bu döneme girilmesi için kadının 12 ay boyunca adet döngüsünü yaşamaması gerekmektedir.
Menopoza Girmeyi Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Menopoz girmek her birey için normal bir süreç olmaktadır. Ancak bu sürecin daha erken olması veya daha geç olması tamamen hayatı nasıl yaşanıldığına ve neyi nasıl tükettiğine göre değişmektedir. Bu faktörler ise şunlardan oluşmaktadır;
- Genetik faktörler genellikle kadınların aile öyküsüne bağlı olarak gelişim göstermektedir.
- Genital faktörler bu döneme girilmeyi hızlandıran bir faktör olmaktadır. Bunun sebebi ise düzensiz adet gören kadınlar genellikle daha hızlı bir şekilde menopoza girmektedir.
- Kadınların yaşamış oldukları psikolojik travmalar da bu döneme girilme süresinde hızlanmaların ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
- İklim şartları da etkileyen faktörler arasında yer almaktadır. Yapılan çalışmalara göre soğuk bölgelerde yaşayan kadınlar bu döneme girme yaşları oldukça erken olmaktadır.
- Sigara ve alkol gibi tüketilmesi sağlığa zararlı olan maddelerde kadınların 1 veya 2 yıl bu döneme erken girmelerine neden olmaktadır.
- Ağır işlerde çalışılması veya genetik bozukluklar gibi durumlara göre de süreç etkilenme özelliği göstermektedir.
Premenopozal Dönem Rahatsızlıkları Nelerdir?
Premenopozal dönem genellikle kadınların adetlerinin düzensizleşmesine ve daha sonrasında kesilmesine neden olacak Menopoz evresinin gelmesini haber veren ilk aşama olmaktadır. Bu gibi dönemlerde genellikle kadınlarda fiziki olarak değişim göstermesinden dolayı farklı belirtiler ve farklı hisler ortaya çıkma ihtimali bulunmaktadır. Bu tepkiler ve rahatsızlıklar ise şunlardan oluşmaktadır:
- Aşırı terleme,
- Adet düzensizlikleri,
- Unutkanlık,
- Özgüven düşüklüğü,
- Ateş basması,
- Sinirli veya depresif olma,
- Yumurtlamada azlık,
- İştah artışı ve buna bağlı olarak kilo artışı,
- Cinsel isteğin azalması,
- Konsantrasyon sorunu,
- Dikkatsizlik
- Yüz veya vücudun farklı yerlerinde kızarıklıklar.
Menopoz Sonrası Görülen Belirtiler Nelerdir?
Premenopozal dönemin bitmesi ile birlikte ikinci aşama olan menopoz aşaması görülmektedir. Bu aşamada kadın son defa adet görmekte ve buna bağlı olarak da vücutta yumurtalama bitmektedir. Östrojen salgılanması ise oldukça düşük seviyelere inmektedir. Bu dönemlerde genellikle kadınlarda birçok belirti ortaya çıkması oldukça normal olmaktadır. Bunlar ise şunlardan oluşmaktadır;
Yorgunluk, aşırı terleme, mide bulantısı ve ateş basma gibi premenopozal dönemdeki belirtiler devam etmektedir.
Östrojen üretiminin vücutta azalmasından dolayı buna bağlı olarak rahimde, vajina da ve üretrada küçülmeler meydana gelmektedir. Bundan dolayı da kişilerde kabızlık, sık idrara çıkmak, idrar kaçırma ve cinsel hayatın ağrılı geçmesi gibi nedenler ile karşı karşıya kalmak mümkün olmaktadır.
Ciltte salgılanan kolojen miktarında azalmaların ortaya çıkmasından dolayı deri oldukça ince bir yapı haline gelmektedir. Bununla birlikte de saç ve kıl olan bölgelerde miktar azalmaları ortaya çıkmaktadır. Cilt ve deri dokusu oldukça incelmesinden dolayı ise yaralar daha geç iyileşmeye başlamaktadır.
Ağızda kötü koku veya kötü tatlar ortaya çıkabilmektedir. Buna bağlı da diş etleri problemleri oluşmaktadır.
Cinsel hayatta isteksizlikler büyük bir oranda ortaya çıkmaktadır.
Menopoz Nasıl Teşhis Edilir?
Menopoz normal süreçte ortaya çıkması oldukça normal karşılanmaktadır. Ancak istenmeyen yaş aralığında ortaya çıkması durumunda erken tanı konuşması ve buna uygun bir şekilde tedavi yapılması büyük bir önem taşımaktadır. Bu tedaviye göre ortaya çıkacak kayıplar büyük bir oranda tedavi edilmesi mümkün olmaktadır.
Menopoz ilgili şüphe ile doktora başvurulması durumunda FSH ve LH hormonlarına bakılarak tanı koyulmaktadır. Bu hormonların artış göstermesi durumunda genellikle bu durum ile karşı karşıya kalınmaktadır. Adet düzensizliği genellikle bu hastalığın en büyük belirtisi olarak gözükse de her kadında aynı şekilde ortaya çıkmamasından dolayı bu durumun altında yatan hastalıklar veya sebepler mutlaka araştırılması gerekmektedir. Buna uygun tedavi gerçekleştirilmesi durumunda ise beklenen kötü durumlar ile karşı karşıya kalma riski en aza inmektedir.
Menopozda Cinsel Yaşam
Menopoz girilmesi ile birlikte cinsel yaşam tamamen sona ermemektedir. Ancak östrojen vücut tarafından az salgılanmasından dolayı vajina da küçülme yaşanmakta ve bu da kişinin daha ağrılı bir cinsel birliktelik geçirmesine neden olmaktadır. Ağrının geçirilmesi için yağlar kullanılabilmektedir. Bunun için de doktora danışmak en doğru cevabı almaya yardımcı olmaktadır.
Menopozda Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Menopoz dönemine girilmesi ile birlikte vücut çok farklı belirtiler göstermesinden dolayı kişilerin de buna uygun bir şekilde beslenmesi gerekmektedir. Beslenme esnasında ise şunlara dikkat etmesi gerekmektedir;
- Östrojen miktarında azalmalar gerçekleşmesinden dolayı metabolizma oldukça yavaşlamaktadır. Bunun içinde yemekleri yavaş yemek büyük bir önem taşımaktadır. Böylelikle de kilo alımı yavaşlatılmaktadır.
- Kişilerin günlük 1500 mg kalsiyumu alarak osteoporozdan korunmasını sağlaması gerekmektedir.
- Sıcak basmaları ve halsizlik gibi ortaya çıkan belirtileri ortadan kaldırmak için E vitamini tüketilmesi yararlı olabilmektedir.
- Tıbbi kontroller ile D vitamini istenilen düzeyde olmasına özen gösterilmeli ve gerekli olması durumunda takviye olarak alınmalıdır.
- Eski alışkanlıkların bırakılarak tuz tüketimi oldukça az seviyelere indirilmesi gerekmektedir.
- Düzenli olarak egzersiz yapmaya özen gösterilmesi gerekmektedir.
Menopozda Yapılması Gerekenler
Menopoz dönemine girilmesi ile birlikte ateş basması ve aşırı terleme gibi durumların ortaya çıkmasından dolayı kişilerin sık sık üstünü değiştirmesi ve genellikle ince şeyler tercih etmesi gerekmektedir. Buna bağlı olarak da yediği şeylere dikkat etmesi de bu döneme alışma sürecini oldukça kolaylaştırmaktadır.
Östrojen üretimi için cinsel birliktelik büyük bir oranda yardımcı olmaktadır. Bunun içinde bitkisel yağlar kullanmak ve böylelikle de rahatlamak mümkün olmaktadır. Günlük alınacak olan kalsiyum miktarına özen gösterilmesi ile birlikte de rahat bir dönem geçirmek mümkün olmaktadır.
Hormon Replasman Tedavisi Nedir?
Menopoz döneminde östrojen üretiminin azalması ile birlikte kişilere replasman yanı östrojen takviyesi tedavisi uygulanabilmektedir. Bu hormon tedavisi ile kalp damar hastalıkları riskini en düşük seviyede tutulması sağlanmaktadır.
Menopozun başlaması ile birlikte birçok kadında ortaya çıkan aşırı terleme, ateş basması, çarpıntı veya cinsel hayat bozukluğu gibi sorunların da büyük bir oranda olumlu yönde etki etmesine yardımcı olmaktadır. Bu tedavi bir nevi vücudun üretemediği östrojeni dışarıdan alınacak olan takviyeler ile birlikte alınması ile vücudun alışmış olduğu normal düzenine devam etmesini sağlamaktadır.
Hormon Tedavisi Kimlere Uygulanmaz?
Menopoz sürecinin başlaması ile yapılacak olan bu takviyeler belli başlı bireylere yapılması uygun görülmemektedir. Bu bireyler ise şunlardan oluşmaktadır;
- Kalp krizi geçirmiş olan hastalar,
- Rahim ve meme kanseri bulunanlar,
- Karaciğer hastalığı bulunanlar,
- Hipertansiyon ve şişmanlık gibi durumları bulunanlar,
- Pıhtı atma riski bulunan hastalara uygulanmamaktadır.