Kolesterol vücudumuz çok önemli bir yapı malzemesidir. Bütün hücrelerimizin duvarları, hormonlarımız her şeyimiz için gereklidir. Kolesterolümüz olmazsa olmazımızdır fakat kandaki kolesterol seviyemiz belirli bir düzeyde olmalıdır. Aynı zamanda kolesterolün düzeyindeki bozukluklar kalp ve damar hastalıklarının oluşumunda etkilidir.
İçindekiler
Kolesterol Nedir?
Kolesterol, hayvan hücrelerinin zarlarında bulunan ve aynı zamanda kan plazmasında taşınan, vücutta özellikle endokrin sistem ve sindirim sisteminde birtakım görevlere sahip olan bir maddedir yani aslında vücudumuz için önemi çok büyüktür. Bütün vücut hücrelerinde ve hücre zarının temel bileşenleri arasında yer alan kolesterolün vücutta pek çok önemli işlevi vardır fakat kandaki kolesterolün seviyesinin normale kıyasla daha yüksek çıkması bazı sorunlara yol açmaktadır. Kandaki kolesterolün seviyesinin normalin üzerine çıkması, kalp ve damar hastalıkları gibi pek çok hastalığın oluşmasına neden olabilmektedir. Kanda birikmiş olan kötü kolesterolse (LDL) damarların duvarlarına yerleşerek damar tıkanıklarının oluşmasına sebep olmaktadır.
Bunun yanında aynı şekilde yine normalden yüksek seviyede olan kolesterolle, safra kesesinde bulunan bazı maddeler ile birleşerek safra taşlarının oluşumuna yol açabilmektedir. Yağ yapıdaki kolesterolün insan yaşamı için oldukça önemlidir ve birçok önemli görevleri vardır. Kolesterolümüz, hücre zarının akışkanlığını sağlamak, D vitamini ve steroid yapıdaki hormonların sentezinde yer almak gibi görevleri üstlenmektedir. Kolesterolümüz yağ yapıdadır ve bu özelliği nedeni ile kan dolaşımında trigliseritler ile birlikte çeşitli lipoprotein partiküllerin içerisinde taşınır.
Kolesterol Neden Yükselir?
Kolesterol seviyesi bazı durumlarda normalin üstüne çıkmaktadır, kandaki kolesterolün seviyesinin normalin üzerinde olmasının iki farklı nedeni vardır: Bunlardan biri diyet ile bireyin vücuduna aldığı kolesterolün miktarının yüksek olmasıdır.
Kolesterolse hayvansal kaynaklı besinlerde bulunmaktadır yani hayvansal kaynaklı besinlerin aşırı tüketilmesi ve kızartma ürünlerinin çok fazla tüketilmesi vücuda yüksek miktarlarda kolesterol girmesine neden olur sonucunda ise bireyde kolesterolün kandaki seviyesi yüksek çıkar. Bir diğer neden ise beslenme dışında kolesterolün kandaki yüksekliğine katkıda bulunabilecek yaşam tarzı faktörleri ve tütün ürünleri kullanımı olmaktadır.
Anlatılan bu nedenler dışında da birçok sebep vardır ve bunlar bireylerde kolesterolün kandaki seviyesinde yüksekliğine sebep olabilir. Bireyin aşırı kilolu ya da obez olması, sağlıksız ve düzensiz beslenmesi, tütün ürünleri kullanması kandaki kolesterol seviyesinde yüksekliğe sebep olabilmektedir. Bunun yanında ise birey düzenli egzersiz yapmayıp hareketsiz bir yaşam tarzına sahip ise kolesterol seviyesinde yükseklik görülebilmektedir. Ailede yüksek kolesterole sahip başka bireylerin olması, bireyin şeker hastası olması ve böbrek hastalıkları gibi sebepler bireylerde kolesterol seviyesinde yüksekliğe sebep olmaktadır.
Kolesterol Çeşitleri Nelerdir?
Kolesterol çeşidi dediğimiz şey aslında kolesterolü taşıyan lipoprotein çeşidinin ifade şeklidir, kolesterolü taşıyan lipoproteinlerin pek çok türü bulunmaktadır. İyi kolesterol (HDL) ve kötü kolesterol (LDL) bunlardan en yaygınlarıdır.
İyi kolesterol (HDL) ve kötü kolesterol (LDL) haricinde VLDL (Çok Düşük Yoğunluklu Lipoprotein), Şilomikronlar ve Trigliseridler gibi kolesterolün çeşitleri bulunmaktadır.
Kolesterol Belirtileri Nelerdir?
Kolesterol, çeşitli belirtiler ile kendisini göstermektedir. Hekimler tarafından normal şartlar altında kalp hastalığı için risk faktörü bulunmayan çocuklar ve genç yetişkinlerin genellikle 9 ila 11 yaşları arasında bir defa ve 17 ila 19 yaşları arasında bir defa kolesterolün seviye testi yapılması tavsiye edilmektedir.
- Kolesterolün kan seviyesindeki yükseklik kendisini bazı belirtiler ile gösterebilmektedir.
- Kolesterol seviyesinde yükseklik halinde yüzde ve özellikle de göz çevresinde sarı renkli yağ bezeleri oluşabilmektedir
- Göğüs ağrısı, halsizlik ve yorgunluk durumu, ayak ve bacaklarda ağrı ve uyuşma
- Baş dönmesi
- Oluşan yaraların oldukça geç iyileşmesi
- Solgun görünümlü cilt
- Nefes darlığı
- Ciltte lekelerin çıkması
- Vücudun çeşitli bölgelerinde bireyin hasar almamasına rağmen morarma oluşması şeklinde kolesterolün kandaki seviyesindeki yükseliş kendisini belli eder.
Genellikle kandaki kolesterolün yüksek olması durumu kendisini bir anda göstermez, hafif semptomlar göstererek ilerler. Zamanla belirti yelpazesi genişledikçe yüksek kolesterolde kendisini göstermeye başlar. Bu yüzden yavaş ve hafif semptomlar ile ilerleyen bu duruma erken müdahale edebilmek için bireylerin rutin kontrollerde kolesterolün kandaki seviyesinin incelenmesini daha değerli kılar. Özellikle 20 yaş ve üzerindeki bireylerin kesinlikle düzenli olarak kolesterolün kandaki seviyelerinin takip altında tutulması önerilir.
Kolesterol Nasıl Tedavi Edilir?
Kolesterol teşhisi konulmuş bireylerin kandaki kolesterolün seviyesini düşürmek için öncelikle yaşam tarzı değişiklikleri önermektedir yani birey hareketsiz bir hayat yaşıyor ise günlük yapılan yürüyüşler tavsiye edilebilir, bu tarz ufak değişiklikler kolesterolün kandaki değerlerini düşürmek için yeterli olmasa da yardımcı olmaktadır. Doktorlar sadece diyet ve yaşam tarzı değişikliklerinin yeterli olmadığı hastalara diyet ve yaşam tarzı değişikliklerinin yanı sıra kolesterolün kandaki seviyesini düşürmeye yardımcı olacak ilaçlar kullanılmasının ya da diğer tedavilerin uygulanmasını uygun görebilirler.
Kolesterolün kandaki seviyesi yüksek bireyler yaşam tarzlarında değişim yapabilirler. Yapılan düzenli fiziksel aktiviteler kandaki kolesterolün kontrollü bir seviyede kalmasına yardımcı olmaktadır. Yapılan fiziksel aktivitenin ağır bir program olmasına gerek yoktur. Günlük yapılan yarım saat ya da bir saatlik yürüyüş bile kolesterolün kandaki seviyesi yüksel olan bireylere iyi gelecektir. Bunun yanı sıra bireyin kilosu fazla ise yapılan fiziksel aktivite çok daha önemlidir çünkü fazla kilo yüksek kolesterol seviyesinin düşmesine yardımcı değildir ve bireylerin kilo vermesi, kolesterol seviyesini daha kontrollü tutabilmede önemlidir.
Yaşam tarzı değişikliklerinden bir diğeri ise tütün kullanımıdır. Tütün kullanımı kalbe ve damarlara zarar vermektedir. Yüksek kolesterolün de aynı şekilde kalbe ve damarlara zarar verebilmektedir bu yüzden tütün kullanımı kolesterolün kandaki seviyesinin uygun seviyede tutulmasını zorlaştırmaktadır. Bunun yanında kolesterolün bir diyeti bulunmaktadır. Kolesterol hastalarının beslenmelerine dikkat etmeleri çok önemlidir. Tüketilen besinler vücuttaki kolesterol oranını yükseltebilir buna bağlı olarak kalpte ve damarlarda hasarlara yol açabilmektedir.
Kolesterol Hastaları Neler Yenmelidir?
Kolesterol hastalarının beslenmelerine dikkat etmeleri çok önemlidir. Tüketilen besinler vücuttaki kolesterolün oranını yükseltebilir buna bağlı olarak kalpte ve damarlarda hasarlara yol açabilmektedir.
- Hastalar yemeklerde tereyağı margarin gibi katı ve hayvansal yağlar yerine bitkisel ve sıvı yağlar tercih etmelidir.
- Kızartma yenmesi kolesterol seviyesini kontrol altında tutmayı zorlaştırdığı için hasta bireyler kızartma yememelidir.
- Yüksek yağ içeriği olan besinlerden olabildiğince uzak durulmalıdır.
- Süt ve süt ürünleri tüketimi yaparken de tam yağlı olmamasına dikkat edilmedir.
- Tam yağlı yerinde yarım yağlı süt ve süt ürünleri tercih edilmektedir.
- Kandaki kolesterolün seviyesi yüksek olan hastalar paketli ürün tüketmeden önce mutlaka ürünün içeriğinde doymuş
- yağın olup olmadığından emin olmalıdır.
- Hastalığa sahip bireyler, bütün sebze ve meyveleri tüketebilmektedir.
- Hasta bireyler tatlı yerken ise yağsız süt ile yapılan tatlı tercihi yapmalıdır.
Bunun yanında kolesterol hastaları dışarıda yemek yediği zaman içerisinde hangi tür yağın katıldığından emin olmalıdırlar aksi takdirde kullanılan yağlar yüzünden kandaki kolesterolün seviyesi artabilir.
Kolesterol hastalığı sürekli kontrol altında tutulması gerekmektedir. Bireylerin düzenli olarak kontroller ile kandaki kolesterol seviyesine bakılmalıdır. Çocuk yaşlarda gidilen kontroller sayesinde bireyler hastalığa önceden hazırlıklı olup buna göre önlemlerini daha sağlıklı bir şekilde alabilmektedirler. Bu yüzden yapılan düzenli testler ve rutin doktor kontrolleri büyük önem taşımaktadır. Kolesterol şüphesi taşıyan bireyler en kısa zamanda bir hekimle görüşmelidir.
Ketojenik Diyet, Gece Yeme Bozukluğu, Diyet Tedavisi