Kireçlenme tıp diliyle osteoartrit diye de bilinen, artoz eklemlerde meydana gelen bir eklem hastalığıdır. Özellikle ilerleyen yaş ile beraber kemik yapısındaki eklemler arası sıvının azalmasına bağlı olarak gelişen aşınma, yıpranma gibi deformelerden meydana gelen bir hastalıktır. Kemiklerin arasında bulunan, eklem yapısının kayganlığını sağlayan eklem sıvısı birçok hareketi gerçekleştirmeyi sağlamaktadır.
İçindekiler
Bu eklem hareketleri, fileksiyon ekstansiyon, abduksyon, adduksiyon, supinasyon, pronasyon ve rotasyon gibi hareketler esnasında kemiklerin ve eklemlerin birbirine sürtünerek aşınmasını engellemek ile kalmayıp aynı zamanda belirli hareketlerin gerçekleşmesine olanak sağlamaktadır. Zamanla yıpranan eklem yüzeyinde sıvı azalmaktadır. Azalan bu sıvının sonucunda kıkırdaklar birbirine hareket esnasında sürtünerek aşınmaktadır. Aşınan kıkırdaklarda yer yer dökülme meydana getirir. Bu duruma kireçlenme adı verilmektedir.
Kireçlenme Türleri
Vücudun neresinde oluştuğuna ve nedeninin ne olduğuna bağlı olarak her kireçlenme türünün kendine has özellikleri, yönetimi ve tedavisi vardır.
Arter kireçlenmesi genç yaşta başlayabilir, ancak bir doktor bunu görüntüleme taramasında görünecek kadar büyük olduğunda fark edebilir. Tespit edilebilir düzeyde arter kireçlenmesi tipik olarak yetişkinlerde görülür. Kan damarlarındaki kireçlenme yalnızca kroner arter hastalarında görülen bir durumdur.
Perikardiyal kireçlenmesi, kalbin veya perikardın etrafındaki normal astarın yerini kalın kireçlenmiş bir astar alır. Normalden kalın olan bu astar, kalpteki odacıkların kan alışını zorlaştırır.
Böbrek kireçlenmesinde, kalsiyum birikintileri böbreklerde de oluşabilir. Buna nefrokalsinoz denir. Nefrokalsinozlu kişilerin kanlarında veya idrarlarında yüksek düzeyde kalsiyum ya da fosfat bulunabilir.
Uzmanlar sıklıkla eklemlerde ve tendonlarda kireçlenme bulurlar. Eklem ve tendon kireçlenmesi nispeten yaygındır.
Birincil ailesel beyin kireçlenmesi, beyindeki kan damarlarında anormal kalsiyum birikintileri oluştuğunda meydana gelir. Bu birikintiler tipik olarak vücut hareketini başlatan ve kontrol eden bazal gangliyonlarda oluşur.
Meme kireçlenmesi, memede biriken kalsiyumdan kaynaklanır. Meme kireçlenmesini tespit edebilen tek cihaz mamogram aletidir.
Kireçlenme Belirtileri
Kireçlenme, eklemlerdeki hareket kabiliyetini azaltarak hastaların yaşamsal konfor alanına zarar vermektedir. Oluşan veya oluşma aşamasındaki kireçlenme eklem hareketliliğini azaltmakta ya da tamamen eklemlerde gelişen hareketleri ortadan kaldırmaktadır. Kireçlenme belirtileri oluşan bölgeye göre değişkenlik göstermektedir.
Boyunda gelişen kireçlenmenin genel olarak boyunda meydana gelen sabah tutukluklarına eşlik eden, gün içerisinde de süren tutukluk genel belirtisidir. Kol geneline yayılan güç kaybı, boyun çevresinde meydana gelen his kaybı, ellerdeki uyuşma, kulakta gerçeklesen çınlama, görmede bulanıklık ve vertigo denilen baş dönmesi boyundaki kireçlenme belirtileri arasındadır.
Omurgada meydana gelen kireçlenme vertebralar arasındaki eklem arası sıvıların azalmasıyla vertebraların birbirine temasını artırarak hareket kabiliyetine ciddi zararlar vermektedir. Bu zarar ile kalmayıp sinirlere yapılan baskı ile sırtta ciddi ağrılara yol açmaktadır. Bel çukurundaki artist, kamburluk gibi durumlarda omurgada bulunan kireçlenme belirtileri arasında yer almaktadır.
Diz ekleminde gerçeklesen kireçlenmede hasta merdiven, yokuş çıkarken zorlanma, dizden gelen tık tık sesi, dizde meydana gelen tutukluluk gibi belirtileri ortaya çıkmaktadır. Zamanla yürümede zorlanma, dizde fileksiyon hareketini yapamama gibi durumlar yine belirtileri arasında yer almaktadır.
Bunlara ek olarak görülen eklemlerde ağrı, şişlik, kemikte belirgin ve gözle görülen çıkıntılar kireçlenme belirtileri arasında yer almaktadır Bu gibi belirtileri bünyesinde barındıran hastalar en yakın ortopedi, fizik tedavi gibi kliniklere başvuru yaparak bir muayeneden geçmelidir.
Kireçlenme Nedenleri
Kireçlenme, tip dilindeki adı ile osteoartrit yaşla beraber ortaya çıkan yaşlı hastalarda daha fazla görülen kronik eklem rahatsızlıkları arasında yer almaktadır. Birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkan kireçlenme hastalığının en belirgin nedenleri genel olarak şunlardır:
- Metabolizma sorunları ile ortaya çıkan kalsiyum bozuklukları
- Genetik faktörler
- Hareketsiz yaşamlar
- Kronik iltihaplar
- Vücutta bulunan kalsiyum oranının düzenli olmayan artışı
- Fazla kilo veya obezite
- Geçmişte gerçekleşmiş olan enfeksiyon öyküsü
Kireçlenme Tanı Yöntemleri
Kireçlenme hastalığında da birçok hastalıkta olduğu gibi erken tanı oldukça fayda sağlamaktadır. Kireçlenme hastalığı olan kişiler çeşitli sebepler ile kliniklere başvurmaktadır. Bu sebepler bazen şiddetli eklem ve kemiklerdeki ağrılar, eklemlerden gelen hareket ile beraber oluşan sesler, eklem bölgelerindeki şişlik gibi belirti ve bulgulardır. Kliniklere bu şikâyetler ile başvuran hastaların şikâyetleri dinlenilip gerekli fiziki muayeneler yapılmaktadır. Bu fiziki muayeneler bazen teşhis için yeterli kaynaklık etseler de bazı durumlarda yetersiz kalabilmektedir. Bu unsurlar göz önünde bulundurulduğunda hastaya fiziksel muayenenin yani sıra bazı testler de yapılmaktadır.
Hastaya yapılan kan tahlili gibi tahlillerde kalsiyum miktarındaki artışa göre değerlendirilmelerde bulunulmaktadır. Bunun yani sıra yapılan bazı radyolojik görüntülemeler hastalık hakkında detaylı bilgiyi sunmaktadır. Radyolojik incelemelerin en başında yer alan röntgen hastalığın eklemler üzerinde etkisini yüzeysel olarak gösterebilmektedir. Kullanılan bazı manyetik rezonans (MR) tetkiklerinde ise kıkırdak yapının sekli, kireçlenme oranının büyüklüğü gibi durumları net bir şekilde görüntülenebilmektedir. Bilgisayarlı tomografide alınan bazı görüntü kesitleri aracılığı ile yine kireçlenme aşaması gözükebilmektedir.
Kemik dansitometri aracılığı ile bilhassa yaşlı hastalarda kalsiyum oranındaki düzensizlikler bariz bir şekilde gözükebilmektedir. Kemikteki kalsiyum yoğunluklarını da gösteren grafiksel çizimler aracılığı ile aşınma seviyesi, bazı noktalardaki kalsiyum artışları yine bu yolla gösterilir.
Kireçlenme Tedavi Yöntemleri
Kireçlenme kesin tedavisi olmayan bir hastalık türüdür. Fakat uygulanan bazı yöntemleriler hastalığı tamamen ortadan kaldırmamak ile beraber hastalığın ilerleyişini ve kireçlenmeden kaynaklanan bölgesel ağrıların giderilmesini hedeflenmektedir. Bilhassa başlangıç evresindeki kireçlenme için bazı analjezik ve kas gevşetici ilaçların yani sıra krem, losyon gibi ürünler de kullanılmaktadır. Anti iflamatuar ve aneljezikler ile eklemlerdeki ağrı ödem gibi durumlar giderilmektedir.
Fizik tedavi yine ayni şekilde kireçlenme hastalarına sıklıkla uygulanan tedavi yöntemleridir. Fizik tedaviler eklemlerde kaybedilen hareket kabiliyetinin geri kazanılması sağlanarak tutuklukların giderilmesi, hasatların kaslarının gevşetilerek ağrıların azaltılmasını sağlanmaktadır.
İlaç ve fizik tedavinin yetersiz geldiği durumlarda ya da hastanın bu tür tedavilere cevap vermediği durumlarda ise bir takım cerrahi operasyonlar ile tedavi sağlanmaktadır. Hastaya uygulanan cerrahi operasyonlar eklemdeki hasarlı doku çıkarılıp yerine eklem protezi yerleştirilmektedir. Başka bir yöntem olarak osteotomi ile diz tekrardan hizalanarak dize binen vücut omuriliği baskısı ortadan kaldırılmaktadır.
Cerrahi operasyonların ardından kişiye bir ortopedik bant ve benzeri araçlarla ameliyat bölgesinin ani bir darbe almaması ve ani hareket ile kasılıp zarar görüp kireçlenme hastalığının tekrarlanmaması sağlanmaktadır. Ameliyat sonrası hastaların bir kısmına fizik tedavi uygulanmaktadır. Bu tedavi sayesinde hastanın eklemindeki hareket kabiliyetinin tümünü ya da tüme yakın kısmının tekrardan kazanılması sağlamaktadır. İyileşme surecine oldukça büyük katkıda bulunan fizik tedavi operasyon sonrası ihmal edilmemesi gerekilen bir yöntemdir. Evde hastaya doktoru tarafından verilmiş egzersiz önerileri ile yapılabileceği gibi fizik tedavi uzmanı yardımı ile hastane ve bazı özel kliniklerde bu sağlanmaktadır.
İyileşme sürecinde eğer hasta obez veya fazla kilosu varsa bu durum iyileşmeyi yavaşlatacağı ve yeni kireçlenmelere sebep olacağından ötürü hastaya fazla kilolarından kurtulması gerektiği anlatılır. Bu kilolar için gerekli diyetisyen desteği ile düzenli ve sağlıklı beslenme önerileri doktoru tarafından kireçlenme sorunu yaşayan hastalara anlatılmaktadır. Hasta gerekli önerileri uyguladıktan sonra hayat kalitesini artırmış bir şekilde genel olarak iyileşmektedir. İleri yaştaki hastalarda hücresel yenilenme çok az sayıda olduğu için iyileşme süreci uzayabilmektedir.
Deformite Cerrahisi, Çocuk El ve Üst Ekstremite Cerrahisi, Boyun Düzleşmesi, Ankilozan Spondilit