Kanserde Psikolojik Destek
Kanserde psikolojik destek, kanserli hastaların stres ile başa çıkmayı öğrenmelerine yardımcı olabilecek bir durumdur. Duygusal ve sosyal destek, hastaların psikolojik stresle baş etmeyi öğrenmelerine yardımcı olabilir. Bu tür bir destek, hastalar arasında depresyon, anksiyete, hastalık ve tedaviyle ilişkili semptomların düzeylerini azaltabilir. Destek yaklaşımları şunları içerebilir:
İçindekiler
- Gevşeme, meditasyon veya stres yönetimi konusunda eğitim
- Danışmanlık veya konuşma terapisi
- Kanser eğitimi oturumları
- Grup ortamında sosyal destek
- Depresyon veya anksiyete için ilaçlar
- Egzersiz yapmak
Bazı uzman kuruluşlar, tüm kanser hastalarının tedavi süreci erken safhalarında psikolojik açıdan taranmasını önermektedir. Bazıları, bakımın seyri boyunca kritik noktalarda yeniden tarama yapılmasını da faydalı görmektedir. Sağlık hizmeti sağlayıcıları, kanser hastalarının duygularını yönetmek için kanserde psikolojik destek konusuna ihtiyaç duyup duymadıklarını veya diğer pratik kaygılarla ölçmek için tehlike ölçeği veya anket gibi çeşitli tarama araçlarını kullanabilmektedir. Orta ila şiddetli sıkıntı gösteren hastalar tipik olarak klinik sağlık psikoloğu, sosyal hizmet uzmanı veya psikiyatrist gibi uygun kaynaklara yönlendirilir.
Psikolojik stres kanserli insanları nasıl etkiler?
Kanserli kişiler, hastalığın fiziksel, duygusal ve sosyal etkilerini stresli bulabilirler. Sigara içmek, alkol almak gibi riskli davranışlarla stresi yönetmeye çalışanlar ya da tedavi süresince hareketsiz hale gelenler, kanser tedavisi sonrası daha kötü bir yaşam kalitesine sahip olabilmektedir.
Aksine, stresle başa çıkmak için gevşeme ve stres yönetimi teknikleri gibi etkili başa çıkma stratejilerini kullanabilen kişilerin, daha düşük seviyelerde depresyon, anksiyete ve kanser ve tedavisi ile ilgili semptomlara sahip olduğu gösterilmiştir. Bununla birlikte, psikolojik stresin başarılı bir şekilde yönetilmesinin kanserde hayatta kalmayı iyileştirdiğine dair kanıt araştırılmaktadır.
Deneysel çalışmalardan elde edilen kanıtlar, kanserde psikolojik destek sağlanmasının bir tümörün büyüme ve yayılma yeteneğini etkileyebileceğini göstermektedir. Örneğin, bazı çalışmalar, insan tümörleri taşıyan fareler kapalı tutulduğunda veya diğer farelerden izole edildiğinde tümörlerinin büyüyüp yayılma olasılığının daha yüksek olduğunu göstermiştir. Bir dizi deneyde, farelerin meme yağ yastıklarına nakledilen tümörler, eğer fareler kronik olarak stresliyse, akciğerlere ve lenf düğümlerine çok daha yüksek yayılma oranlarına sahipti. Farelerde ve laboratuvarda yetiştirilen insan kanser hücrelerinde yapılan çalışmalar, vücudun savaş ya da kaç yanıt sisteminin bir parçası olan stres hormonu norepinefrinin, anjiyogenez ve metastazı destekleyebileceğini bulmuştur.
Başka bir çalışmada, neoadjuvan kemoterapi ile tedavi edilen üçlü negatif meme kanserli kadınlara, kemoterapi öncesinde ve sırasında belirli stres hormonlarına müdahale eden ilaçlar olan beta blokerleri kullanıp kullanmadıkları sorulmuştur. Beta bloker kullandığını bildiren kadınların kanser tedavilerinde hayatta kalma şansı, beta bloker kullanımını bildirmeyen kadınlara göre daha yüksek görünmektedir. Bununla birlikte, hastalığı atlatma açısından gruplar arasında hiçbir fark yoktur.
Hala stresin kanser sonuçlarını doğrudan etkilediğine dair güçlü kanıtlar olmamasına rağmen, bazı veriler, hastaların stres aşırı hale geldiğinde bir çaresizlik veya umutsuzluk duygusu geliştirebileceğini öne sürmektedir. Bu yanıt, bu sonucun mekanizması net olmasa da, daha yüksek ölüm oranları ile ilişkilidir. Çaresiz veya umutsuz hisseden insanlar hastalandıklarında tedavi aramıyor, erken vazgeçiyor veya potansiyel olarak yararlı tedaviye uymakta başarısız oluyor, uyuşturucu kullanımı gibi riskli davranışlarda bulunuyor veya sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmüyor olabilmektedir. Bu gibi durumların olumlu bir yöne doğru ilerleyebilmesi için kanserde psikolojik destek şarttır.
Kanserde Psikolojik Destek Nasıl Alınır?
Kanser hastalığı hem kişinin kendisini hem de sevdiklerini etkiler. Kansere sahip olmak, yaşamın fiziksel, sosyal, duygusal ve ruhsal kısımlarını etkilemektedir. Bu, kanserin psikososyal etkisidir.
Kanserde psikolojik destek sürecinde karşılaşılabilecek psikososyal sorunlar şunları içerebilir:
- Kansere yakalandığını inkar etmek
- Aileden ve arkadaşlardan ayrı hissetmek
- Bir ailenin geçinme ve birlikte çalışma şeklindeki değişiklikler
- Karar verme ile ilgili sorunlar
- Zevk alınan şeyi yapamama kaygısı
- Çalışma veya işe geri dönme sorunları
- Para konusunda endişeler
- Bakımla ilgili seçimler yapma konusunda stres
- Nasıl hissedildiği hakkında konuşma sorunları
- Vücut ve cinsel benlik hakkında hissedilenlerde değişiklikler
- Keder
- Kanserin geri gelme korkusu
- Ölüm korkusu
- Kanserli bir kişiye iyi bakım sağlayabilmekle ilgili endişeler
Bazı insanlar anksiyete, depresyon ve sıkıntı gibi ruh hali değişikliklerine sahiptir. Yardıma ihtiyaç duyulduğunda, kanserin bir kişiyi ve sevdiklerini nasıl etkilediğini anlayan uzman ekiplerden destek alınabilir.
Söz konusu hastalık bir hayli zorlu bir süreçtir. Bu nedenle kanserde psikolojik destek ihtiyaç olarak görülmektedir. Ancak destek hizmetlerinden yararlanabilecek pek çok kişi, onları bilmedikleri veya onları nasıl bulacaklarını bilmedikleri için kullanmıyor.
Psikososyal destek, danışmanlık, eğitim, manevi destek, grup desteği ve diğer hizmetleri içerebilir. Bu hizmetler psikiyatristler, psikologlar, sosyal hizmet uzmanları, psikiyatri klinik hemşire uzmanları veya hemşire pratisyenleri, lisanslı danışmanlar veya pastoral danışmanlar tarafından sağlanabilir. Sorunlar ile başa çıkılmasına yardımcı olabilir ve gerektiğinde kişiyi diğer kanserde psikolojik destek türlerine yönlendirebilirler.
Kanserde psikolojik destek konusunda kişinin doğru kişileri ve kurumları bulmasına yardımcı olabilmek için, kişi yaşanılan herhangi bir psikososyal sorun hakkında kanser bakım ekibi ile de konuşmalıdır.
Kanserde Ne Tür Psikolojik Destek Danışmanları Vardır?
Lisanslı bir danışman, genellikle eğitimi tamamlayan bir ruh sağlığı çalışanıdır. Bazı lisanslı çalışan türleri:
- Psikiyatristler: Psikiyatristler tıp doktorlarıdır. Ruh sağlığı sorunlarını bulma ve tedavi etme konusunda uzmanlaşmıştır. Danışmanlık sağlayabilirler ve ilaç yazabilirler.
- Psikologlar: Bu uzmanların doktora derecesi vardır. Bu, ileri eğitime sahip oldukları ve zihinsel sağlık sorunlarını bulmak ve tedavi etmek için eğitildikleri anlamına gelir. Kanserde psikolojik destek sağlayabilir, danışmanlık ve araştırma yapabilirler. Psikologlar, tıp doktorları olmadıkları için ilaç reçete edemezler. Ancak hastayı psikiyatriste yönlendirerek ilaç almasını sağlayabilirler.
- Lisanslı klinik sosyal hizmet uzmanları: Bu uzmanlar, sosyal hizmet alanında yüksek lisans derecesine ve danışmanlıkta ileri eğitime sahiptir. Ayrıca, sağlık sigortasını yönetmek ve kişiyi destek grupları gibi yerel kaynaklara bağlamak gibi pratik konularda da yardımcı olurlar.
- Onkoloji sosyal hizmet uzmanları: Onkoloji sosyal hizmet uzmanlarının da yüksek lisans derecesi vardır. Kanserli insanlar ve aileleri için özel danışmanlık, eğitim ve yönlendirmeler sağlarlar. Onkoloji sosyal hizmet uzmanı ayrıca hastanın sağlık bakım ekibi ile konuşmasına ve sağlık bakım sisteminde gezinmesine yardımcı olabilir.
- Psikiyatri hemşireleri: Bu uzmanlar ruh sağlığı hemşireliğinde yüksek lisans derecesine sahip kayıtlı hemşirelerdir. Ruhsal bozuklukları tedavi ederler ve danışmanlık sağlarlar. Psikiyatristlere yardımcı olan hemşireler, hastaya destek olur ve ihtiyaçlarını karşılamaya yardımcı olmaktadır.
- Lisanslı danışmanlar: Bu tür bir danışman, danışmanlık alanında yüksek lisans derecesine sahiptir. Ayrıca lisanslı ruh sağlığı danışmanları olarak da adlandırılabilirler. Hastanın psikolojik durumunu kontrol eder ve ruh sağlığını düzenlemesinde yardımcı olurlar.
- Lisanslı evlilik ve aile terapistleri: Bu uzmanların yüksek lisans derecesi vardır ve çiftlere ve ailelere yardım etmek için eğitilirler. Bazen kişiye bireysel danışmanlık da sağlarlar. Bir evlilik ve aile terapisti ailenin dağılmasını engellediği gibi, kişilere içerisinde bulundukları durum hakkında da bilgi verir.
Kanserle psikolojik destek, hasta ve yakınları için oldukça önemli bir durumdur. Bu nedenle çeşitli alanlarda destek sağlanmaktadır. Kişiler ve yakınları bulundukları duruma uygun bir destek seçebilir ve yardım alabilirler.
Kişilik Bozuklukları, Kronik Yorgunluk, Obsesif Kompulsif Bozukluk, Otizm Spektrum Bozukluğu, Savant Sendromu