Hematüri günümüzde birçok kişide sıklıkla görülen bir durum olmaktadır. Nedenleri kişiden kişiye göre değişmektedir. Ancak kişinin bu durum ile karşı karşıya kalması durumunda mutlaka hekimlere muayene olması gerekmektedir. Çünkü tedavi edilmemesi durumunda ortaya daha kötü sonuçlar çıkabilmektedir.
İçindekiler
Hematüri Genel Tanım
Hematüri kelime anlamı ile birlikte idrar yapıldıktan sonra idrarın içerisinde kan görülmesi olmaktadır. Bu durum her kadında ve her erkekte görülmesi mümkün olan bir rahatsızlık olmaktadır. Görüldükten sonra ise birçok kişinin endişe duymasına neden olsa da çoğu zaman oldukça zararsız bir durum olma ihtimali olmaktadır.
Kişilerin çoğunlukla panik yapmaması gereken bir durum olsa da belli durumlarda başka bir hastalığın nedeni olarak da ortaya çıkması mümkün olmaktadır. Bundan dolayı da hematüri ortaya çıkması ile birlikte mutlaka doktora gidilmesi ve nedeninin araştırılması için belli testlerin yapılması gerekmektedir. Hematürinin sadece bir belirti olduğunu da unutmamak gerekmektedir. Yani kanlı idrarı ortaya çıkmasındaki temel neden bulunduktan sonra ona göre tedavi planı şekillenmekte ve hastalığa göre tedaviler ilerletilmektedir.
İdrarda görülen kana hematüri adı verilmektedir. Doktorun istediği zamanlarda idrar kültüründe ortaya çıkan idrar kanına mikroskobik hematirü adı verilmektedir. Ancak kişinin bunu fark etmesi sonucunda kendi gözü ile görmesi durumunda ise makroskopik hematüri adı verilmektedir. Her iki farklı türünde kendine has özellikleri ve belirtileri olmasından dolayı nedenin doğru bir şekilde saptanması ve bu nedene bağlı bir tedavi planının geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır.
Hematürinin Nedenleri
Hematüri ortaya çıkmasındaki neden genellikle böbreklerde veya idrar yollarına diğer kan hücrelerin anormal bir şekilde sızıntı yapması ile gerçekleşmektedir. Bu sızıntı sonrasında da mesane boşaltımı yapılırken idrarda kan ile karşı karşıya kalınmaktadır. Sızıntıların ortaya çıkmasındaki nedenler ise şunlardan oluşmaktadır;
- İdrar yolu enfeksiyonu: Bakterilerin vücuda üretra yolu ile girmesi ve daha sonrasında idrar yollarında çoğalması ile birlikte bu durum ile karşı karşıya kalınmaktadır. Enfeksiyon oluşumu ile birlikte de idrar yaparken yanma, ağrı veya sancı çekme gibi belirtiler meydana gelmektedir. Bazı insanlarda ise bu belirtilere mikroskobik kan da dahil olması mümkün olmaktadır.
- Böbrek Enfeksiyonları: Vücuttaki kan dolaşımı esnasında bakterilerin böbreklere bulaşması ile bu enfeksiyonun oluşması mümkün olmaktadır. Belirtileri ise ateş veya göbeğin yan bölgelerinde ağrıların ortaya çıkması olmaktadır.
- Mesane ve Böbrek Taşı: İdrarda minareller bulunmaktadır. Bu mineraller ise böbreklerde ve mesanenin duvarında zaman zaman kristalleşmelerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Daha sonrasında ise bunlar taşa dönüşmekte ve idrar yollarını tıkamaktadır.
Ağrı gösteren bir yapısı olmamasından dolayı kişilerin bunu saptaması ancak doktor kontrolü ile mümkün olmaktadır.
- Prostat Büyümesi
- Böbrek Hastalığı
- Kanser
- Kalıtsal Bozukluklar
- Kullanılan ilaçlar
- Böbrek hasarı
- Yorucu egzersizler
Hematürinin ortaya çıkması için birçok risk faktörü bulunmaktadır. Bu faktörler ise şunlardan oluşur;
- Yaş: Genellikle 50 yaş üstü erkeklerde görülmektedir.
- Yeni bir enfeksiyon: Viral veya Bakteriyel enfeksiyonlar.
- Aile Öyküsü: Aile içerisinde böbrek hastalığı veya böbrek taşı öyküsü bulunan bir kişinin bulunması.
- Bazı ilaçlar: Kullanılan ilaçlar yan etki olarak idrar kanamalarının ortaya çıkma riskini arttırmaktadır.
- Yorucu egzersizler: Uzun mesafe koşular ve yorucu egzersizlerin yapılması belli durumlarda idrar kanamalarının oluşmasına neden olabilmektedir.
Hematüri Belirtileri
Hematüri iki farklı çeşidi bulunmaktadır. Bunlardan ilki makroskopik hematüri yani bunu gözle görmek mümkün olmaktadır. Diğeri ise mikroskobik hematüri olmaktadır. Bunun görülmesi ve tanının koyulması için laboratuvar testlerinin yapılması gerekmektedir.
Kanlı idrarın ortaya çıkması için aslında önceden göstermiş olduğu çok belirti olmamaktadır. Normal idrar soluk ve sarı renkli olmaktadır. Ancak hematürinin ortaya çıkması durumunda kişilerin idrarı pembe veya kırmızıya dönük bir halde olması mümkün olmaktadır. Kırmızı olması durumunda ise idrar üretme esnasında çok az kan alınmakta ve kanamalar ağrılı olarak ortaya çıkmamaktadır. Çoğu zaman bu durumlar önemli bir sorunu teşkil etmese de belirtinin ortaya çıkmasından kısa bir süre sonra hastaneye giderek gerekli tetkik ve muayenelerin yapılması gerekmektedir. Böylelikle de nadir de olsa kötü sonuçların ortaya çıkma ihtimalini yok etmiş olunmaktadır.
Gün içerisinde kullanılan bazı ilaçlar, pancar tüketimi veya çilek tüketimi gibi rengi daha kırmızı ağırlıklı olan meyvelerde idrar renginin değişmesi mümkün olmaktadır. Bundan dolayı da kişinin gün içerisinde yemiş olduğu yiyecekler, içmiş olduğu ilaçlar veya yapmış olduğu egzersizler sonucunda 1 veya 2 gün içerisinde idrar eski rengine dönmektedir. Ancak semptomların devam etmesi ve idrarın halen pembemsi veya kırmızıya dönük gelmesi durumunda doktora mutlaka başvurulması gerekmektedir.
Hematüri kendi başına bir hastalık olmamaktadır. Bundan dolayı da idrarın neden kanlı bir şekilde çıktığının ve buna neyin neden olduğunun mutlaka araştırılması gerekmektedir. Tanı koyulurken de hastanın günlük yaşamı oldukça önemli olmaktadır.
Hematüri Tanı Yöntemleri
Hematüri şikayetleri ile doktora gidilmesi ile birlikte belli aşamalar ile doktor muayene sürecini gerçekleştirmektedir. Daha sonrasında ise tetkik ve tahliller ile bu durumun neden ortaya çıktığı araştırılmaktadır.
Tanı koyulma esnasında şu aşamalar kullanılmaktadır;
Tıbbi geçmiş ve aile de bu durumu daha önceden yaşayan kişilerin olup olmadığı araştırılmaktadır.
Kanamaların tespiti için genellikle idrar tahlili istenmektedir. Bu durumda idrarda kırmızı kan hücrelerinin tespiti için yeniden başka testlere başvurmak mümkün olmaktadır.
Yapılacak olan idrar tahlillerinde sadece kan hücreleri değil böbrek taşı veya idrar yolu enfeksiyonu gibi nedenlerin de araştırılması yapılmaktadır.
Hematürinin ortaya çıkmasının nedenini net bir şekilde koyulması için görüntüleme tekniklerine de başvurulması mümkün olmaktadır. Bu yüzden de kişinin CT, MR veya ultrason muayenesi yaptırması istenmektedir.
Sistoskopi yani mesane ve üretra belli tüpler yardımı ile küçük kameralarda iç bölgesine bakılmaktadır. Bu genellikle nadir olarak tercih edilen bir yöntem olmaktadır.
Bazen yapılan her tetkik ve her belirti takip edilse de neyin neden olduğuna dair bir sonuç bulunması mümkün olmaktadır. Bu gibi durumlarda da kişinin sigara içmesi veya çok yakın çevresinde sigara içen birilerinin bulunması, çevresinde toksin maddelere maruz kalması veya radyasyon tedavisi sonucunda ortaya çıkması gibi risk faktörlerinin neden olduğu düşünülmektedir. Bu gibi durumlarda ise hekimin belirlemiş olduğu aralıklar ile takip testleri düzenli bir şekilde yapılması gerekmektedir.
Hematüri Tedavi Yöntemleri
Hematüri tanısının koyulması hastalığın nedeninin ne olduğuna bağlı olarak tedavi planı şekillenmektedir. İdrar yolu enfeksiyonu olması durumunda genellikle bu bölgedeki enfeksiyonların temizlenmesi için ilaç tedavisi yani antibiyotik kullanımına başlanmaktadır. Prostat büyümesi sonucunda ortaya çıkması durumunda ise küçültülmesi için ilaçlar veya şok dalgası tedavisi ile istenilen seviyelere getirmek mümkündür. Bazı durumlarda ise tedavi gerektirecek bir hastalık olmamaktadır.
İlk değerlendirmenin yapılmasından kişilerde hematüri sebebi bulunmaması durumunda veya mesane kanseri riski barındırdığını düşünmesinde mutlaka 3 veya 6 ay aralıklar ile idrar testi takibinin yapılması gerekmektedir. Buna ek olarak da kan basıncı testlerinin de düzenli bir şekilde takibinin yapılması gerekmektedir. Böylelikle istenmeyen hastalıkların ortaya çıkması durumunda erken tanı ve teşhisten yararlanmak mümkün hale gelmektedir.