Dörtlü test gebelik sürecinde birçok kadının yaptırdığı ve doktorların yaptırmasını özenle istediği testlerin başında gelmektedir. Tarama testi olan bu testin olasılık vermek için kullanıldığı ve doktorların yapılmasında fayda gördüğü bir test olduğunu söylemek mümkün olmaktadır. Gebelik süresi boyunca birçok test ve tahlil yapılmakla birlikte bu testlerin gebelik sürecinin nasıl ilerlediği ya da hastalık olasılığı olup olmadığı için yapıldığı bilinmesi gerekmektedir.
İçindekiler
Gebelik süresi boyunca doktorların istediği test ve tahlillerin yapılması gerekirken gebelik süresinin olumlu sonuçlanması için süreci doktor ile koordineli bir şekilde yürütmek gerekmektedir. Kadınların bebekleri ve kendi sağlıkları açısından bu süreci doktorlarla yürütmesi istenilen tüm test ve analizleri yaptırması şiddetle tavsiye edilmekte ve sürece katkısı olmaktadır.
Genel Tanıtım
Dörtlü test gebeliğin belirli haftalarında doktorlar tarafından yapılması istenen ve dikkatlilik gerektiren bir tarama testi olarak tanımlanmaktadır. Bebekte herhangi bir kromozomal hastalık olup olmayacağı ve spina bifida açısından bu durumun risk hesaplaması yapılmaktadır. Tüm risk analizi yapıldıktan sonra olasılıklar değerlendirilerek süreç ve tahminler doğrultusunda aileye bilgilendirmeler yapılarak kişilere doğru bilgi aktarılmaktadır. Anne babanın genetik çizelgesi göz önünde bulundurulduktan sonra bu tarama testinin de yapılması ile birlikte kesin olmamakla birlikte bebekte genetik herhangi bir hastalığın oluşup oluşmayacağı hakkında fikir sahibi olmak için yapılan bu test önem arz etmektedir.
Dörtlü test tüm anne adaylarından istenen bir test değildir ancak bebeğin gelişiminde doktor tarafından bir pürüz fark edilir ya da anne babanın soyunda kromozamal hastalık geni bulunuyorsa kesinlikle bu test yapılmak istenecektir. Bebeğe ya da anneye bu testin hiçbir zararı olmadığı gibi daha sonraki süreç için hazırlıklı olmaya yarayan bu test sayesinde bebeğin genetik rahatsızlık taraması yapılır ve olasılık sonuçları elde edilerek ebeveyn ile paylaşılmaktadır.
Birçok bebeğin krozomal hastalık geni taşıması ile birtakım hastalıklar ortaya çıkmaktadır ancak bu testin olasılık testi ve tarama olarak değerlendirildiği ihmal edilmemesi gerekmektedir. Anne adaylarının istenilen haftalar içerisinde dörtlü test için doktora giderek testini yaptırıp sonraki sürece yön vermesi gerekmektedir.
Dörtlü Test Nedir Ve Ne İçin Yapılır?
Dörtlü test anne adaylarından gebeliğin belirli haftalarında istenen ve adından anlaşılacağı gibi 4 maddenin incelemesinin yapılması için talep edilen tarama testi olarak tanımlanmaktadır. Anneden istenilen bu test sayesinde bebekte down sendromu, nöral tüp defekti ve trizomi 18 adı verilen kalıtsal yani bir diğer adı ile genetik hastalık olasılığı olup olmadığını saptamak için yapılmaktadır.
Dörtlü test adından da anlaşıldığı gibi gebelerden alınan kan örneğinde 4 farklı maddenin analizi yapılarak risk analizini ortaya koymaktadır.
Anne adayından alınan kan örneğinde incelenen 4 farklı madde şu şekilde sıralanabilmektedir:
- Beta-Hcg
- İnhibin-A
- Estriol (E3)
- Alfa-feto protein (AFP)
Dörtlü Testte İstenen Maddeler Nedir?
Dörtlü test incelemesinde analiz edilen Human Chorionic Gonadotropin yani kısaltma adı ile hCG gebelik sürecinin temel hormonu olarak değerlendirilmektedir. Hamileliğin temel hormonu olan Hcg Hormonu özellikle gebeliğin ilk zamanlarında yükselmeye başlar ve 14 ile 16. Hafta arasında ise en yüksek değerini görmeye başlamaktadır. En yüksek değerini gören bu hormon daha sonrasındaysa yavaş bir şekilde azalmaya başlar.
AFP ise bebeğin karaciğerinden salgılanan bir çeşit protein olarak tanımlanmaktadır. Bebeğin yaşadığı amniyon sıvısına ve o sıvıdan da annenin kanına geçmeye başlamaktadır. Gebelik süreci boyunca anne kanındaki AFP değerinin yavaş ancak düzenli bir artış halinde görüldüğü saptanmaktadır.
Dörtlü test için istenen estriol bebeğe ait olan bir dokudan yani plasentandan salgılanmaya başlayan östrojen hormonunun bir çeşidi olarak değerlendirilmektedir. Anne kanındaki bu östrojen çeşidinin normal gebelik dışındaki gebeliklerde sapmalar ile kendini belli ettiği de görülmektedir.
Anne adaylarından dörtlü test yapmak için istenilen maddelerin değerleri incelendiğinde down sendrom olasılığının yüksek olduğu bebekler için yapılan testler sonucunda beta-Hcg normal eşik değerlerden daha yüksek çıkarken E3 ve AFP düzeyinin normal eşik değerinden daha düşük olduğu saptanmaktadır. Kalıtsal hastalıların bir diğer çeşidi olan Trizomi 18 ihtimalindeyse her üç maddenin de eşik değerin altında ve düşük olduğu gözlemlenmektedir. Kişilerin tüm bu değerleri doktor gözetiminde inceleyerek risk analizi yapmaları gerekmektedir.
Dörtlü Testin Nasıl Değerlendirilmesi Gerekmektedir?
Dörtlü test yapmak için alınan kan örneğinden sonra yapılan tüm incelemeler neticesinde verilerin tamamı bilgisayar aracılığı ile işlenmektedir. Bilgisayar ile işlenecek olan bu kan örneği hesaplanırken olasılık sapma payının en düşüğe indirilmesi için anne adayının sigara kullanım durumu, kilosu, yaşı ve boyu da hesap sapma payı içerisinde dahil ederek hata payı en aza indirilmektedir.
Dörtlü test incelemesi yapıldıktan sonra tüm riskler analiz edilirken dikkat edilmesi gereken en önemli unsur ise tahlilin yapıldığı gebelik haftasıdır. Gebelik haftasına bağlı olarak değerlerin yükseklik ya da düşüklük değerleri farklılık gösterebilmektedir bu nedenle test yaptıracak kişilerin doktorun önerdiği tarih içerisinde muhakkak testlerini yaptırması gerekmektedir.
Dörtlü test için en ideal gebelik haftası olarak 15 ile 22. Haftalar arasında bir zaman olarak değerlendirilmektedir. Kişilerin doğruya en yakın sonuçları elde etmesi içinse muhakkak 16 ile 18. Haftalar arasında bu testi yaptırması tavsiye edilmektedir. Anne adaylarının gebelik başladığını öğrendiği andan itibaren son adet tarihini yanlış belirtmesi de gebelik haftalarında sapmaya yol açabilmektedir.
Gebelik haftasında sapma olan anne adaylarının dörtlü test sonuçlarında hata payı daha çok olacaktır. Çünkü değerler her hafta çok farklılık gösterebilmektedir. Kişilerin tüm bu riskleri ve sapmaları göz önünde bulundurarak test sonuçlarına yön vermesi ve her sonuca kendini hazırlaması gerekmektedir.
Dörtlü Test Güvenilirlik Oranı
Dörtlü test yaptırmış ya da yaptıracak olan anne baba adayları bu testin güvenilirlik oranı hakkında bilgi sahibi olmak istemektedir. Dörtlü test gebeliğin diğer aşamalarında alınan tahlil ve test sonuçlarına kıyasla tarama ve olasılık saptama testi olduğunun bilinmesi gerekmektedir. En sağlıklı ortam ve zamanlarda bile yapılan testlerin ufak da olsa sapma ihtimali olduğu göz ardı edilmemesi gerekmektedir. Dörtlü test sonucunda pozitif değerin çıkması bebekte herhangi kalıtsal hastalık riskinin olmadığı ve negatif çıkması ise bebeğin yüksek oranla kalıtsal hastalığa sahip bir birey olarak dünyaya geleceği anlamına gelmektedir.
Dörtlü test sonuçları dünya genelinde incelendiğinde ise diğer kalıtsal hastalıklara kıyasla daha sık görülen down sendromunun testte yakalanma olasılığı %60 civarındayken bu testteki hatalı pozitif olasılığının ise %5 olma olasılığı bulunmaktadır.
Annenin yaşı ile doğru orantılı olan bu oranlar her zaman istisnai durumlara açık olabilmektedir. Genel olarak hata payına sahip olabilen bu testin en doğru sonuç verdiği anne adayı yaş grubunun ise 35 yaşından küçük anneler olduğu gözlemlenmektedir.
Doktor ve annelerin talep durumuna bağlı olarak yapılan bu testin her anne adayına yapılması gerektiği bilinmesi gerekmektedir. Kalıtsal hastalık olup olmadığı riskini hesaplamak için kişilerin muhakkak bu testi yaptırması tavsiye edilmekle birlikte her bebeğin özel olduğu ve hastalık durumuna bakılmaksızın bir birey olduğu ihmal edilmemesi gerekmektedir.
Gebelikte Tarama, Gebelikte Tanısal Testler, Gebelikte Ayrıntılı Ultrason, Gebelik Zehirlenmesi, Frengi