Çocuklarda besin alerjileri bağışıklık sisteminin yanlış algılama yapması sonucunda ortaya çıkabilecek bir durum olarak ifade edilmektedir. Normal şartlarda hiçbir yan etkisi bulunmayan besinin tüketilmesi sonrasında bağışıklık sisteminin zararlı olarak algılamasıyla açığa çıkan tüm reaksiyonlar besin alerjisi olarak tanımlanmaktadır. Bununla birlikte çocukken zararlı olduğu düşünülen besinlerin ileriki yaşlarda tüketilmesi ile oluşabilen alerjik reaksiyonlar ortadan kaybolabilmektedir. Aynı şekilde devam ettiği de görülmektedir.
İçindekiler
Besin alerjisinin oluşması durumlarında genellikle gözlemlenen ilk durum çocuğun sıkça mide bulantısı yaşamasıdır. Beraberinde kusma ve deride kaşıntı başlaması olarak saptanmıştır. Bu tarz durumları gözlemlediğiniz vakit mutlaka uzman bir hekime başvurmalı ve gerekli kontrolleri zamanında yaptırmalısınız. Aksi takdirde beraberinde geliştiği görülen durumlardan biri de nefes darlığı başlatması olarak bilinmektedir. Çocuklarda besin alerjisi çok farklı şekilde ilerleyebilmektedir. Bir çocuğun besine olan duyarlılığı gelişmişken farklı bir çocuğun aynı besine duyarlılığı gelişmediğinden sorun oluşabilmektedir.
Kontrol altına alınmayan durumlarda semptomik olarak gözlemlenmiş durumların başında çocuğun tüketilen besine karşı isteksiz bir tavır sergilemesidir. Aynı zamanda oluşan bu durum anne karnında gelişebilen bir durum olarak ta öne çıkmaktadır. Kalıtsal bir şekilde oluşan bu durum neticesinde çocukta farklı durumlar doğum sonrasında da ilerleyebilmektedir. Doğuştan olabilen bu durum sonradan da oluşabildiği için her çocuğun kendine özgü bağışıklık sistemi değerince alıştırma yapılarak yemek yeme alışkanlığı edinilmesi gerekmektedir.
Çocuklarda Besin Alerjisi Nedir?
Çocuklarda besin alerjisi bağışıklık sistemine ulaşan gıdaların yanlış bir algılama mekanizması oluşturması ile açığa çıkmasına denilmektedir. Zararsız olan bir besin maddesinin çocuğa yedirilmesi sonucu oluşmasıyla ortaya çıkan bu durum çocukta ani şekilde gelişen semptomlara da sebep olmaktadır. Diğer ifade ile normalde zararsız olan besinin zararlı olarak algılanması demektir. Bu nedenle çocuğun yeme şekli de dikkate alınarak ayrıntılı bir şekilde gözlemlenmesi gerekmektedir.
Anne karnında başlayabilen bu durum çocukluk dönemi boyunca devam edebilmektedir. Tedavi edilmeyen besin alerjisi oluşması sonrasında çocuklarda görülen durumların başında genellikle istemsiz bir şekilde gelişen kusma ve isteksizlik belirmektedir. Aynı şekilde besinin tüketilme esnasında nefesin daralması veya sıkışması şeklinde tabir edilen durumlarda yaşanmaktadır. Bununla birlikte deri kaşıntıları da oluştuğu için hekim kontrolü şarttır. Çünkü ilerleyen her yaşında farklı belirtiler eşliğinde ve farklı rahatsızlıklar yaşatmasıyla çocuğun önüne çıkabilecek engeller arasında yer almaktadır.
Çocuklarda besin alerjisi sadece besinin tüketilmesiyle değil aynı zamanda solunması ile de oluşabilmektedir. Bunun yanı sıra o besine dokunulması dahi çocuğu etkileyen bir durum olarak bilinmektedir. Ağır besin alerjisi geçiren çocuklarda belirli bir besine karşı alerjisi olan çocuğun, bir başkasının o besini yedikten sonra kendisini öpmesinde dahi görülebilen bir durum olarak çıkmaktadır. Bu durum ağır besin alerjisi vakalarından biri olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle bahsi geçen belirtilerden en az ikisini baz alarak kontrol ettirmeniz gerektiğini unutmamalısınız.
Çocuklarda Besin Alerjisi Belirtileri
Çocuklarda besin alerjisi belirtileri genellikle kaşıntı, kusma, bulantı ve nefes darlığı olarak görülmekte olup çok ağır şekilde ortaya çıkmış vakalarda koklanıp dokunmasında dahi etkileşim görülmektedir. Besinlerle ilgili oluşabilecek birçok durum öne çıkabildiği gibi her besinle ilgili reaksiyon oluşturma olasılığı da bulunmaktadır. Bazı besin türleri bu konuda daha çok ön plana çıkmaktadır. Özellikle alerjik reaksiyonlara sebep olan besi sıralaması şu şekildedir.
- Süt
- Yumurta
- Yer fıstığı
- Ağaç yemişleri
- Balık ve balık türleri
- Susam
- Kivi
- Bazı deniz ürünleri
Yukarıda sıralanan besinlerin alerjik reaksiyon oluşturması diğer besinlere oranla daha fazla görülmüştür. Bu ürünler içine özellikle bebeklik döneminde alerji oluşturduğu bilinen bal da eklenebilir. Bu kapsam içinde yer almayan diğer besin çeşitleri de alerjik reaksiyonlar oluşturabilmektedir. Genel olarak çocuklarda besin alerjisi oluşturan durumlar ise şu şekilde sıralanmaktadır.
- Hırıltılı nefes alıp verilmesi
- Solunum güçlüğü çekmeye başlaması
- Yutkunmada zorluk yaşaması
- Sesinde kısıklık oluşması ve konuşma şeklinde bozulma
- Yüzünde, dudağında, dilinde ve boğazında şişme oluşması
- Soluk ve mavi bir cilt yapısı oluşması
- Bulantı beraberinde görülen kusma veya ishal
- Çok hızlı veya çok yavaş kalp atışı
- Kan basıncının düşmesine bağlı gelişen bayılma hali veya baygınlık geçirme hissetmesi
- Ani gelişen bilinç kaybı oluşturması
Yukarıda sıralanan belirtiler çocuklarda besin alerjisi olduğu durumda gözlemlenmiş durumlar olarak bilinmektedir. Fakat bu listeye henüz çok sık duyulmamış nadir olarak bilinen semptomlar da eklenebilmektedir. Bu nedenle oluşabilen durumlar dikkat edilmesi gereken durumlar olarak her ebeveyn açısından bilinmesi gerekmektedir. Her aile bebeğin doğumu sonrasında belirli bir yaşa gelene kadar bu tarz durumlara özen gösteriyor olsa da sonradan hafife alınan durumlar çocukta ilerleyerek kronik bir sorun haline dönüşebilmektedir. Bu sebeple çocuk sahibi olan her ebeveynin bu tarz durumları göz ardı etmemesi gerekir.
Çocuklarda Besin Alerjisi Tanı Yöntemleri
Çocuklarda besin alerjisi tanı yöntemlerine geçilmeden önce hekimin yapacağı fiziksel muayene esnasında oluşan tüm belirtiler dikkatli bir şekilde anlatılması gerekmektedir. Aynı şekilde çocuğun son 1 hafta içinde yediği, içtiği tüm gıda türleri ve ilaç kullanıyorsa ilaç listesi not edilerek hekime gösterilmelidir. Hangi yiyecekte nasıl bir semptom oluştuğuna dikkat edilerek tanı yöntemlerine geçilmesi gerekmektedir. Özellikle besin alerjisine dair uygulanılan tanı yöntemleri şu şekilde sıralanmaktadır.
- Deri prick testi: Bu test kapsamında antikor ölçümleri yapılır. Hangi besinlerin nasıl reaksiyon oluşturduğu saptanmaktadır. Cilt yüzeyi veya altına solüsyon şeklinde iletilen alerjenlerin ne tür bir durum oluşturduğuna dair gözlemleme yapılmaktadır.
- Kan testleri: Yapılan kan tetkikleri genellikle deri prick testi yapılamayan durumlarda uygulanmaktadır. Fakat kan testlerinde ortaya çıkan durumlar çocukta alerji bulunduğuna dair bir bulgu oluştursa da tam anlamıyla net bir kanıt sayılmamaktadır. Bu nedenle ELISA metodu da bu testin kapsamında uygulanılarak gerçek tanı konulabilmektedir.
- Besin Provokasyon Testleri: Bu test sayesinde ağızdan alerjen madde verilerek çocuğun tepkileri ölçülmektedir.
Yukarıda belirtilen tanı yöntemleri neticesinde varılan sonuca yönelik uygun tedavi biçimi de öne çıkmaktadır. Her çocukta farklı besin maddelerine göre alerjik durumlar oluştuğundan öne çıkan durumlar dikkate alınarak harekete geçilmesi gerekmektedir.
Çocuklarda Besin Alerjisi Tedavi Yöntemleri
Çocuklarda besin alerjisi tedavi yöntemleri arasında ilk olarak yapılan metot alerjik durum yapması ile öne çıkan besinin diyet listesinden çıkarılması ile gerçekleştirilmektedir. Eliminasyon diyeti olarak bilinen bu diyet içerisinde özellikle çocuğa alerji yapan besin içeriklerinin de farklı yiyeceklerde tüketilmemesi gerekmektedir.
Hasta ve yakını tarafından takip edilmesi gereken bu durum önemli bir tedavi şeklini de öne çıkarmaktadır. Süt ve süt ürünlerinin oluşturduğu alerji hali nedeniyle çocuğun bu ürünlerin hiçbirinden yememesi gerekmektedir. Bu durum örnek olarak belirtilmiş olup diğer yiyecek çeşitlerinde de aynı şekilde ilerlemektedir.
Çocuklarda besin alerjisi doğru bir şekilde kontrol altına alınamadığı zaman hayat boyu devam edecek bir süreç başlatmış olmaktadır. Bu nedenle alerji yapan her besinin tüketilmemesi gerektiği konusunda hekimler tarafından ebeveynlere uyarı yapılmaktadır. Beraberinde ise özellikle fındık, ağaç yemişleri, kivi ve susam gibi ürünlerinde tipik bir şekilde alerji oluşturduğu gerçektir.