Çocuk ve adolesan sağlığı kapsamında genel olarak 10 ile 18 yaş grupları arasındaki çocukların psikososyal, fiziksel ve cinsel gelişimleri takip edilmektedir. Bu evrede geçirilen rahatsızlıklar belirtilen 3 kısımda incelenerek yapılmaktadır. Ayrıca bu süre zarfında yapılan aşı kontrolleri de bu kapsam altında değerlendirilmektedir. Genç neslin incelenmesi adı altında yapılan kontrollerde boy ve kilo ölçümlerinin yanı sıra aynı zamanda bu evrede geçirilen rahatsızlıklarda araştırma kapsamında yer almaktadır.
İçindekiler
Ergenlik çağına bağlı durumlar arasında gerçekleştiği bilinen durumlar yeme içme alışkanlıkları, obezite ve Obeziteye bağlı hastalıklar, erkek ve kız çocuklarında görülebilen meme hastalıkları, ciddi enfeksiyonlar ve beraberinde yaşanan hastalıklar incelenmektedir. Bununla birlikte psikososyal açıdan gelişimlerinin fiziksel aktivitelere nasıl uyarlandığı da açığa çıkmış olmaktadır. Çocuk ve adolesan sağlığı incelemelerinde osteoporoz, kemik sağlığı, hiperlipidemi ve hipertansiyon konularına da ağırlık verilmektedir. Bu incelemeler doğru bir şekilde yapılması açısından çeşitli tarama testleri doğrultusunda yapılmaktadır.
Teşhis edilen bir durum varsa bu konuda gerekli tedavilerde yaş sınırına bağlı olarak yapılmaktadır. Bunun yanı sıra psikososyal açıdan da tutumları incelenen çocuğun yapısına bağlı olarak pediyatri bölümünün incelemeleri doğrultusunda çalışmalar yapılmaktadır. Yapılan çalışmalar halk sağlığı olarak öne çıkmakta ve belirlenen hastalıklarda da ona göre teşhisler konulmaktadır. İş birliği içinde sürdürülen bu çalışmalar Dünya Sağlık Örgütünün sunmuş olduğu ergen dostu sağlık hizmetleri kapsamında sunulmaktadır.
Çocuk ve Adolesan Sağlığı Nedir?
Çocuk ve adolesan sağlığı yaş sınırına bağlı olarak gerçekleştiği bilinen durumların incelendiği bir tıp dalıdır. Bu kapsamda incelenen konular şu şekilde belirtilmektedir.
- Yeme içme alışkanlıkları
- Enfeksiyona bağlı geçirilen hastalıklar
- Sosyal iletişim tarzı
- Obezite sorunları
- Sporculara yönelik sağlık sorunları
- Hipertansiyon ve hiperlipidemi
- Psikososyal sorunlar
- Duruş bozukluğu
- Erkeklerde oluştuğu bilinen testis problemleri
- Meme hastalıkları
- Ciddi derece de zayıflık oluşması
- Yorgunluk
- Adet dönemine yönelik sorunların oluşması
Genel olarak belirtilen durumlara ek olarak farklı sağlık konuları da bu bölümde ele alınarak ergen sağlığı konusunda çalışmalar sürdürülmektedir. Beslenme ve sosyal eğitimlerin pediyatri kapsamı altında incelenerek gerekli görülen müdahaleler zaman içinde yapılmaktadır. Bu sayede oluşabilecek önemli bir rahatsızlığın önüne de geçilmiş bulunmaktadır. Ayrıca yaş sınırına bağlı olarak boy ve kilo ölçümlerinin de yapıldığı bu bölümde yapılan aşıların kontrolleri de sağlanmaktadır.
Çocuk ve adolesan sağlığı kapsamında incelenen ve araştırılan konular kapsamlı bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Bu sayede ileriye dönük oluşumu beklenen durumlarında takibi yapılmış olmaktadır. Bununla birlikte çeşitli enfeksiyonların yaşanması halinde ne gibi durumlarla karşı karşıya kalacağınız hakkında bilgi de vermektedir. Çocuk ve adolesan demek çocuk ve ergen sağlığı demektir. Bu doğrultuda incelenen yaş grubu da 10-18 aralığında oluşturulmuştur. Genel olarak halk sağlığı laboratuvarlarında yapılan tetkikler ve düzenli kontroller neticesinde oluşabilen her durumla ilgili önceden tedbir alma veya duruma yönelik tedavilerde hızlı bir şekilde başlatılmaktadır.
Çocuk ve Adolesan Sağlığına Yaklaşım
Çocuk ve adolesan sağlığı ile ilgili birçok üniversite ve araştırma hastanelerinin yapmış olduğu çalışmalar bulunmaktadır. Çocuğun gelişiminde önemli role sahip olan fizyolojik ve psikolojik gelişim önemli bir role sahip olmasıyla bilinmektedir. Gelişim evresinde oluşabilecek hastalıklar ve tedavilerine yönelik tanı ve belirtilerin ele alındığı konu olarak yorumlanmaktadır.
Bu konudaki yaklaşımlar genellikle çocukluktan ergenlik dönemine geçiş olarak belirtilmektedir. Bu nedenden dolayı çocukta duygu durum bozukluğu oluşturabilecek sorunlarda ele alınmaktadır. Hayat geçiş evresinde yaşanacak her sorun genel olarak ileride farklı bir semptom ile karşınıza çıkabilecek durumlardır. Çocuk ve adolesan sağlığındaki dönem kız ve erkek çocuklarında şu şekilde belirtilmektedir.
Kız çocuklarında oluşan biyolojik geçiş evresi adet görme başlangıcı olarak bilinmektedir.
Erkek çocuklarında ise bu durum spermarş yani erkeğin tohum hücrelerinin üretilmeye başlaması olarak kabul edilmektedir.
Belirtilen iki durum çocukluktan ergenlik dönemine geçiş evresi olarak kabul gördüğünden hareketlerde oluşan değişimler veya yaşanabilecek durumlarla özdeşleştirilmiştir.
Çocuk ve adolesan sağlığı kapsamında incelenen durumların başında özellikle ergenlik dönemine geçiş sağlayan çocuğun düşünce biçimi yer almaktadır. Genellikle öne çıkan konular arasında nasıl görünüyorum sorusu yer almaktadır. Bu kapsamda boy, kilo, adet görme başlangıcı ve ağrı sorunları ve sivilce gibi konular öne çıkmaktadır. Yaş sınırına bağlı olarak değişkenlik gösteren bu durum her çocukta farklı ilerleyebilmektedir.
Özellikle ergenlik döneminde yaşanan fizyolojik değişimler bu konuda çocuğun en çok merak ettiği konulardan biri olarak bilinmektedir. Cinsiyet tarzına göre karakter eğiliminin başlaması da bu evre içinde tanımlanan durumlardan biridir. Ortalama olarak 10 ile 11 yaş arasında başladığı görülen bu değişimlerin 20 yaşına kadar tamamlandığı görülmektedir.
Çocuk ve Adolesan Sağlığında Kız Çocuklarındaki Değişimler
Çocuk ve adolesan sağlığı kapsamında incelenen konulardan ilki kız çocuklarında görülen büyümeye bağlı fizyolojik değişimlerdir. Kız çocukları genel olarak erkek çocuklarına oranla daha hızlı geçiş sağladıkları için gelişim farkları da ona göre ilerlemektedir. Özellikle ergenliğe geçiş evresinde kız çocuklarında yaşanabilen durumlar şu şekilde sıralanmıştır.
- Leğen kemiğinde yatay şekilde genişleme başlaması
- Büyüme hızı
- Meme gelişimleri
- Yüzde sivilce oluşması ve yaşanan sorunlara yönelik artış gösterebilme hali
- Genital bölge ve koltuk altının tüylenmeye başlaması
- Adet görmeye başlanmasıyla birlikte sancılar yaşanması
- Kadınsı bir görünüş kazanılması
Genel olarak belirtilen bu durumlar çocukluktan ergenliğe geçiş döneminde yaşanabilen doğal durumlardır. Fakat çocuğun psikososyal açıdan bilgilendirilmemiş olması veya ailenin bu gereksinimi duymaması sonucunda doğal olan durumlar bir sorun haline dönüşebilmektedir. Bu nedenle doğru zamanlama da iletişim kurularak bu evreler kolaylıkla atlatılabilmektedir.
Çocuk ve Adolesan Sağlığında Erkek Çocuklarında Görülen Değişimler
Çocuk ve adolesan sağlığı kapsamında incelenen erkek çocuklarındaki ergenlik döneminde yaşanan durumlar genellikle yaş sınırına bağlı olarak ilerlemektedir. Genel kapsamda incelenmiş olan durumlar şu şekilde sıralanmaktadır.
- Kas güçlerinde artış görülmesi
- Büyüme hızında artış yaşanması
- Yüz kısmında sivilce çıkması
- Ses tellerinin kalınlaşması
- Testis kısmında büyüme oluşması
- Penis boyunda uzama ve kalınlaşma olması
- Cinsel bölge ve koltuk altı kıllarının çıkması
- Hormonların değişken ilerlemesinden kaynaklı yüz kısmında da tüy şeklinde sakallar çıkması
Belirtilen durumlar erkek çocuklarında görülen bir durum olup ergenliğe geçiş anında östrojen hormonundan kaynaklı doğal durumlar olarak kabul edilmektedir. Fakat doğal karşılanmasına rağmen geçirilen bu evrede yaşanabilecek birçok psikolojik sorunda açığa çıkabilmektedir. Bu nedenle çocuk ve adolesan sağlığı konusunda ebeveynlerin bilinçlendirilmesi şarttır. Ayrıca belirtilmesi gereken en önemli durum erkeklerde bu hormonun testosteron kızlarda ise östrojen olarak bilinmesi gerektiğidir.
Genel olarak belirtilen durumlar kız ve erkek çocuklarında bu şekilde ilerlemesiyle öne çıkmış olup fiziksel anlamdaki biyolojik değişimler bakımından nitelendirilmektedir. Psikolojik açıdan incelendiği vakit her çocuğun ev hayatı farklı bir şekilde gelişmesi nedeniyle çok farklı sendromlar öne çıkabilmektedir. Bu nedenle çocuk ve adolesan sağlığı konusunda ebeveynlerin bilgilendirilmesi ve bu konudaki yaklaşımlarının önemi konusunda duyarlı olmaları şarttır. Ayrıca gerekli olan hekim kontrolleri esnasında oluşan psikolojik durumlarda paylaşılarak yaşanabilecek bir olumsuz duruma karşı tedbir alınması gereklidir.